اختلال هذیان و انواع آن

هذیان (Delusion) به معنی عقاید ثابت و غلط بوده که با واقعیت در تضاد است، بسیاری افراد این مفهوم را با توهم اشتباه گرفته و یا یکی می پندارند، در حالی که ماهیت هذیان و توهم با هم متفاوت است. البته در مواقعی این دو با هم در فرد دیده می شوند.

هذیان گفتن نشانه ها و انواع مختلفی داشته و معمولا نشانه ای از اختلالات روانی است. اما اختلال هذیان نیز به عنوان یک اختلال روانی رسمی در راهنمای تشخیصی آماری انجمن روانپزشکی آمریکا DSM5 شناخته می شود که معمولا فرد مبتلا نسبت به آن آگاهی کامل ندارد. در این مقاله به بررسی تعریف هذیان، اختلال هذیانی، علائم و انواع آن پرداخته می شود.

تعریف هذیان چیست

همانطور که ذکر شد هذیان به معنی عقاید ثابت و غلط است که با واقعیت تطابق نداشته اما فرد آن را برخلاف نظرات و شواهد مخالف باور دارد. برای مثال فرد عقیده داشته که کسی می خواهد به او صدمه بزند. هذیان ها اغلب با سوءتعبیر از وقایع تقویت می شوند  و با دلیل و منطق تغییر نمی کنند.

بسیاری از هذیان ها با عقاید پارانوئیدی همراه هستند. هذیان گفتن معمولا بخشی از اختلالات روانی مانند اختلال پارانوئید و اسکیزوفرنی بوده و گاهی با توهم همراه است. مانند احساس خزیدن چیزی روی پوست و یا شنیدن صدا های مختلف که وجود خارجی ندارند.

اختلال هذیان چیست

اختلال هذیانی که در گذشته به عنوان اختلال پارانوئید شناخته می شد، نوعی اختلال روانی جدی است که افراد دارای آن توانایی تشخیص واقعیت از خیال را ندارند و نشانه اصلی آن هذیان گفتن است. این افراد اعتقادات غیر قابل تغییری در مورد مواردی دارند که بر اساس حقیقت نیستند.

اما این هذیان گفتن لزوما به معنی غیر واقعی بودن آن ها به طور کامل نیست، اختلال هذیان شامل هذیان هایی است که عجیب و غریب نیستند، و مربوط به موقعیت هایی است که می تواند در زندگی واقعی رخ دهد، مانند دنبال شدن، مسمومیت، فریب و توطئه توسط دیگری.

در مقابل، یک هذیان عجیب و غریب چیزی است که هرگز در زندگی واقعی اتفاق نمی افتد، مانند گرفتار شدن توسط آدم فضایی ها یا پخش افکارشان از تلویزیون که این افراد شرایط حادتری را به سر می برند.

افراد دارای اختلال هذیان گویی معمولا عملکرد طبیعی در اجتماع و معاشرت با دیگران دارند که این مسئله برخلاف سایر اختلالات روانی است که زندگی افراد در ابعاد مختلف نیز مختل می شود. اما در بعضی موارد افراد مبتلا به اختلال هذیانی ممکن است آنقدر مشغول خیالات خود شوند که زندگی آنها مختل شود.

انواع هذیان را بشناسیم

هذیان گفتن انواع مختلفی داشته که در تشخیص اختلال هذیانی مهم هستند، نوع هذیان با توجه به موضوع کلی آن مشخص شده که در این جا برخی انواع آن را مشاهده می کنید.

هذیان اروتومانیک (Erotomanic)

این نوع هذیان گویی به گونه ای است که فرد تصور می کند که شخص دیگری که معمولا از نظر مقام اجتماعی بالا است، عاشق او شده است. به عنوان مثال عقیده داشته که بازیگری معروف که تا به حال او را از نزدیک ندیده است، عاشق او شده است.

هذیان بزرگ منشی (Grandiosity)

اغراق در مورد هویت، اهمیت، ارزش، دانش و قدرت خود در افراد با هذیان بزرگ منشی وجود داشته که فرد تصور می کند فرد بسیار مهم و بزرگ است. برای مثال تصور کرده که مهمترین نویسنده جهان است.

هذیان گزند و آسیب (Persecution)

افراد دارای هذیان گویی گزند و آسیب اعتقاد دارند که افراد دیگر قصد آسیب رساندن به او را دارند، برای مثال تصور می کند دیگران می خواهند او را بکشند و یا با او دشمنی داشته که در افراد مبتلا به پارانوئید دیده می شود.

هذیان حسادت (Jealous)

فرد مبتلا به هذیان حسادت عقیده داشته که همسر و شریک عاطفی وی نسبت به او بی وفا بوده و خیانت می کند، این افراد با دیدن لک بر روی لباس و تغییرات کوچک دچار این هذیان شده و فرد مقابل را متهم می کند.

هذیان عجیب و غریب (Bizzar)

یک اعتقاد کذب که محتوای آن پوچ و عجیب غریب بوده و تحت هیچ عنوان واقع گرا نیست، برای مثال فرد می گوید که درون ذهن او میکروفون کار گذاشته و افکارش را می شنوند.

هذیان کنترل (Control)

این هذیان که فرد توسط دیگران و یا تجهیزات پیشرفته کنترل می شود. مثلا فرد تصور کرده که اعمال و افکار او توسط دیگران یا دستگاه مخصوص کنترل می شود. طوری که او را مجبور می کنند تا خلاف عقیده خود عمل کند.

هذیان گناه (Guilt)

فرد در این نوع هذیان عقیده داشته که مرتکب اشتباهی بزرگ و گناه شده است و ادعا می کند که زندگی خود و دیگران را نابود کرده است. این نوع هذیان در افراد افسرده بیشتر دیده می شود.

هذیان خود بیمار انگاری (Somatic)

در هذیان خودبیمار انگاری فرد در مورد سلامتی خود دچار نگرانی بوده و بیماری خیالی در مورد خود تصور می کند. برای مثال فرد عقیده داشته که دارای سرطان است و یا روده اش پاره شده است.

علت ایجاد هذیان در افراد

دلایل مختلفی برای به وجود آمدن هذیان وجود داشته که در این جا برخی از آن ها را بررسی می کنیم.

1نقش ژنتیک در هذیان گفتن

اختلال هذیان در افرادی که فردی را در فامیل و خانواده خود داشته که آن ها نیز به این اختلال دچار بوده بیشتر است. تصور بر این است که مانند بسیاری اختلالات دیگر این هذیان از والدین به فرزند نیز منتقل می شود.

2مشکلات بیولوژیکی در هذیان

محققان همچنان بر روی این مسئله که هذیان گفتن به دلیل عدم کاکرد درست مغز رخ می دهد، کار می کنند. نواحی از مغز که ادراک و تفکر را کنترل می کنند ممکن است با این اختلال ارتباط داشته باشند.

3نقش محیط در هذیان گویی

بسیاری از رویداد هایی که منجر به استرس و اضطراب در فرد شده نیز می توانند هذیان را به وجود آورند، همچنین الکل و مواد مخدر نیز در تولید هذیان نقش موثری ایفا می کنند. به نظر می رسد افرادی که تمایل به انزوا دارند، مانند مهاجران یا افرادی که بینایی و شنوایی کمی دارند، دچار اختلال هذیان می شوند.

بسیار مهم است که در صورت مشاهده هذیان گفتن در افراد نزدیک خود حتما به یک متخصص مراجعه کرده و با او در میان گذارید. البته این مسئله کمی چالشی بوده زیرا معمولا افراد دارای هذیان از اختلال خود آگاه نبوده و نسبت به مراجعه به متخصص مقاومت دارند. این نوع درمان ها شامل درمان شناختی رفتاری، خانواده درمانی یا درمان انفرادی می باشد.

سوالات متداول

1- ✔️ تعریف هذیان چیست؟

✔️ هذیان (Delusion) به معنی عقاید ثابت و غلط بوده که با واقعیت در تضاد است که در متن مقاله شرح داده شده است.

2- ✔️ انواع هذیان چیست؟

✔️ هذیان انواع مختلفی داشته که در تشخیص اختلال هذیانی مهم هستند که در متن مقاله توضیح آن به طور کامل ارائه شده است.

3- ✔️ علت هذیان چیست؟

✔️ دلایل مختلفی برای به وجود آمدن هذیان مانند ژنتیک وجود داشته که در متن مقاله شرح آن به طور کامل ارائه شده است.