ژان پیاژه

یکی از روانشناسان تاثیر گذار به خصوص در حوزه روانشناسی تحولی ژان پیاژه سوئیسی است، که امروزه از نظریه های او به خصوص نظریه تحولی روانشناختی وی استفاده های بسیار شده و کاربرد های زیادی نیز دارد. شهرت او بیشتر به خاطر نظریه تحول شناختی اش است که به چگونگی تحول فکری کودکان در دوران کودکی می پردازد.

پیاژه عقیده داشت که رشد شناختی از طریق تعامل ظرفیت های ذاتی و رویدادهای محیطی اتفاق می افتد و کودکان از یک سری مراحل عبور می کنند. نقد های بسیاری بر پیاژه و نظریه های وی وارد شده اما همچنان از ارزش نظریه او کم نکرده است. در این مقاله اطلاعات کاملی در مورد ژان پیاژه و نظریاتش ارائه شده است.

ژان پیاژه کیست

ژان پیاژه در 9  آگوست 1896 چشم به  جهان گشود و از سنین پایین علاقه بسیاری به علوم طبیعی نشان می داد. در زمانی که 11 ساله بود، کار خود را به عنوان محقق با نوشتن مقاله ای کوتاه در مورد یک گنجشک آلبینو آغاز کرد. علاقه او به نرم تنان در اواخر نوجوانی گسترش یافت تا جایی که با پایان مدرسه به یک جانور شناس معروف تبدیل شد. او مقالات زیادی را در این زمینه منتشر کرد که در تمام طول زندگی برای او جالب بود.

پیاژه به تحصیل در علوم طبیعی ادامه داد و دکترای خود را در حوزه جانورشناسی در سال 1918 دریافت کرد. در این زمان بود که او دو مقاله منتشر کرد که پایه ای برای افکار و نظریه های آینده وی شد. پیاژه طی زمانی به روانکاوی علاقه پیدا کرد و یک سال در موسسه پسرانه ای که توسط آلفرد بینه تاسیس شده بود کار کرد. بینه به عنوان سازنده اولین تست هوش در جهان شناخته می شود و پیاژه در امتیازدهی به این ارزیابی ها شرکت داشت.

در سال 1923، او و ولنتاین شاتنی با هم ازدواج کردند. این زوج دارای سه فرزند به نام‌های ژاکلین، لوسین و لوران بودند که تحول فکری آن ها از کودکی توسط پیاژه مورد مطالعه قرار گرفت. تحقیقات او در زمینه های مختلف و تحول انسان ها یک هدف کلی داشت، این که دانش چگونه تحول می یابد؟ و در این راه به این نتیجه رسید که منطق و طرز تفکر کودکان به طور کامل با بزرگسالان متفاوت است.

او در تاریخ 16 سپتامبر 1980 درگذشت. آثار ژان پیاژه در سرتاسر جهان شناخته شده است و همچنان در زمینه‌هایی مانند روان‌ شناسی، جامعه‌ شناسی، آموزش، معرفت‌ شناسی، اقتصاد و حقوق الهام ‌بخش است، همانطور که در فهرست‌ های سالانه آرشیو ژان پیاژه مشاهده می‌شود. او در سراسر جهان جوایز و درجه های افتخاری متعددی نیز دریافت کرده است.

حتما بخوانید: کارل یونگ کیست

 

 

نظریه ژان پیاژه

قبل از نظریه پیاژه کودکان به عنوان بزرگسالان کودک در نظر گرفته می شدند، اما پیاژه مطرح کرد که طرز فکر کودکان اساساً با طرز فکر بزرگسالان متفاوت است. نظریه مراحل رشد پیاژه تأثیر شگرفی بر ظهور روان‌شناسی تحولی به ‌عنوان یک زیر شاخه متمایز در روان‌شناسی داشت و کمک زیادی به حوزه آموزش کرد. مهم ترین نظریه های او شامل موارد زیر است.

معرفت شناسی ژنتیک

پیاژه خود را یک معرفت شناس ژنتیکی معرفی کرد. پیاژه در مقاله معرفت ‌شناسی ژنتیکی توضیح داد: آنچه معرفت‌شناسی ژنتیکی پیشنهاد می‌کند، کشف ریشه‌ های انواع مختلف دانش است، از آنجایی که اشکال ابتدایی آن از جمله دانش علمی به سطوح بعدی می‌آیند.

معرفت شناسی شاخه ای از فلسفه است که به منشأ، ماهیت، گستره و حدود دانش بشری می پردازد. پیاژه نه تنها به ماهیت اندیشه، بلکه به چگونگی رشد آن و تأثیر ژنتیک بر این فرآیند نیز علاقه مند بود. کار اولیه او با تست‌ های هوش بینه، پیاژه را به این نتیجه رساند که کودکان متفاوت از بزرگسالان فکر می‌کنند. در حالی که امروزه این یک تصور عمومی پذیرفته شده است، در آن زمان انقلابی تلقی می شد. این مشاهدات بود که علاقه او را به درک چگونگی رشد دانش در دوران کودکی برانگیخت.

روان بنه ها

پیاژه مطرح کرد که کودکان دانشی را که از طریق تجربیات و تعاملات خود به دست می‌آورند در دسته هایی به نام روان بنه دسته ‌بندی کنند. هنگامی که اطلاعات جدید به دست می آید، می توان آن را با روان بنه های های موجود ترکیب کرد یا از طریق بازنگری روان بنه موجود یا ایجاد یک دسته کاملاً جدید از اطلاعات، تطبیق داد.

امروزه پیاژه بیشتر به دلیل تحقیقاتش در مورد رشد شناختی کودکان شناخته شده است. پیاژه رشد فکری سه فرزند خود را مورد مطالعه قرار داد و نظریه ای را ایجاد کرد که مراحلی را که کودکان در رشد هوش و فرآیندهای فکری رسمی طی می کنند شرح می دهد.

مراحل رشد شناختی

مهم ترین نظریه ژان پیاژه مراحل رشد شناختی کودکان است. این نظریه چهر مرحله برای رشد کودکان در حوزه شناخت نظر گرفته است که شامل موارد زیر است.

• مرحله حسی حرکتی (تولد تا 2 سالگی)

• مرحله پیش عملیاتی ( 2 تا 7 سالگی)

• مرحله عملیاتی ( 7 تا 11 سالگی)

• مرحله انتزاعی ( 12 سالگی به بعد)

حتما بخوانید: مراحل رشد روانی جنسی

مراحل رشد شناختی پیاژه

همانطور که پیش تر مطرح شد، معروف ترین و پر کاربرد ترین نظریه پیاژه، مراحل رشد شناختی وی است. در اینجا شرح کوتاهی از هر مرحله این نظریه ارائه شده است.

1مرحله حسی حرکتی Sensorimotor stage

• نوزاد جهان را از طریق حرکات و تمرکز حواس خود می شناسد.

• نوزاد جهان را از طریق پایه ترین اعمال مثل مکیدن، چنگ زدن، نگاه کردن و گوش دادن یاد می گیرد.

• در ماه های 7 تا 9 ماهگی متوجه شده که جسمی که از جلوی چشمان او ناپدید می شود، همچنان وجود دارد، این موضوع تحت عنوان ماندگاری شی شناخته شده و نشانه توسعه و رشد حافظه است.

• متوجه شده که آنها موجوداتی جدا از افراد و اشیاء اطراف خود هستند.

• آن ها متوجه می شوند که اعمالشان می تواند باعث اتفاقاتی در دنیای اطرافشان شود.

2مرحله پیش عملیاتی Preoperational Stage

• کودکان استفاده از نماد و کلمات نمادین را یاد گرفته و از کلمات و تصاویر برای نمایش اشیا استفاده می کنند.

• زبان آن ها پخته تر است.

• کودکان در این مرحله تمایل به خود محوری دارند و برای دیدن چیزها از دیدگاه دیگران در چالش هستند.

• آنها حافظه و تخیل را توسعه می دهند، که به آنها اجازه می دهد تفاوت بین گذشته و آینده را درک کنند و درگیر تصورات ساختگی شوند.

3مرحله عملیاتی The Concrete Operational Stage

• در این مرحله، کودکان شروع به تفکر منطقی در مورد رویدادهای ملموس می کنند.

• کودک با مفهوم پیوستگی اشنا شده و متوجه می شود که مثلا تغییر شکل ظرف به معنی تغییر میزان مایع درون آن نیست.

• تفکرات آن ها کمتر متمرکز بر خود است.

• آنها شروع به درک این نکته می کنند که افکار و احساسات خودشان منحصر به فرد است و ممکن است توسط دیگران به اشتراک گذاشته نشود یا حتی ممکن است بخشی از واقعیت نباشد.

• اما در این مرحله، بیشتر کودکان هنوز نمی توانند به صورت انتزاعی یا فرضی فکر کنند.

4مرحله انتزاعی The formal operational stage

• در این مرحله، نوجوان یا جوان شروع به تفکر انتزاعی و استدلال در مورد مسائل فرضی می کند.

• تفکر انتزاعی شکل می گیرد.

• نوجوانان بیشتر در مورد مسائل اخلاقی، فلسفی، اخلاقی، اجتماعی و سیاسی فکر می کنند که لازمه آن استدلال نظری و انتزاعی است.

• شروع به استفاده از منطق قیاسی یا استدلال از یک اصل کلی به اطلاعات جزئی می کند.

• آن ها می توانند نظریه هایی را مطرح کرده و احتمالات را در نظر بگیرند.

حتما بخوانید: تقلید در کودکان

کاربرد نظریه پیاژه در آموزش

به طور خاص، نظریه ژان پیاژه بر مکانیسم هایی متمرکز است که به ما کمک می کند تا مفاهیم یا مهارت های جدید را سازگار کرده و یاد بگیریم. در کلاس درس، معلمان می توانند در هنگام معرفی مطالب جدید، مفاهیم پیاژه در مورد جذب و تطبیق را به کار گیرند. آنها می توانند به دانش آموزان کمک کنند تا از طریق دریچه آنچه قبلاً آموخته اند به یک ایده جدید بنگرند.

پیاژه نقش معلمان را این گونه پنداشته که آن ها وظیفه انتقال تجربیات یادگیری و ارائه مواردی را دارند که تفکر دانش آموزان را تحریک می کند. نظریه او بر مفاهیم یادگیری فردی و دانش آموز محور، ارزشیابی تکوینی، یادگیری فعال، یادگیری اکتشافی و تعامل با همسالان تأثیر گذاشته است. بنابراین کاربرد نظریه پیاژه در آموزش بسیار است.

حتما بخوانید: انتخاب مدرسه

 

 

سوالات متداول

1- ژان پیاژه کیست؟

یکی از روانشناسان تاثیر گذار به خصوص در حوزه روانشناسی تحولی ژان پیاژه است که در متن مقاله شرح داده شده است.

2- نظریه ژان پیاژه چیست؟

نظریه مراحل رشد پیاژه تأثیر شگرفی بر ظهور روان شناسی تحولی به ‌عنوان یک زیر شاخه متمایز در روان شناسی داشت که در متن مقاله مطرح شده است.

3- مراحل رشد شناختی پیاژه چیست؟

معروف ترین و پر کاربرد ترین نظریه پیاژه، مراحل رشد شناختی کودکان وی است که در متن مقاله توضیح آن ارائه شده است.