عقده حقارت چیست

همه ما مواقعی در مقایسه با دیگران احساس کمبود و عدم کفایت می کنیم، چه به دلیل این که در محل کار به اهداف خود نرسیده، نمره پایینی در یک امتحان نسبت به بقیه کسب کرده ایم یا احساس می کنیم نسبت به بقیه همسالان خود بی کفایت تر هستیم.  در کودکی شاید خودمان را با دانش آموز نمره برتر کلاس یا همکلاسی هایی که سرعت بیشتری داشتند مقایسه کرده باشیم.

اتفاقاتی از این دست حس حقارت و کافی نبودن به فرد داده که گاهی منجر به موفقیت و تلاش بیشتر فرد شده، اما در صورت زیاد بودن حس حقارت افراد دچار عقده حقارت می شوند. بنابراین گاهی این احساس ما را رو به جلو هدایت کرده و گاهی منجر به پسرفت است. در این مقاله اطلاعات کاملی در مورد عقده حقارت ارائه شده است.

معنی حقارت چیست

واژه حقارت به معنی پستی، خواری، فرومایگی بوده و یا از اهمیت، ارزش یا شایستگی کم یا کمتر برخوردار بودن است. زمان هایی که افراد مورد پستی قرار گرفته، ارزششان نسبت به اطرافیان کمتر در نظر گرفته شده و یا موفقیتی را به دست نمی آورند، تحقیر شده و حس حقارت را تجربه می کنند. افرادی که در کودکی مورد بدرفتاری قرار گرفته اند در بسیاری مواقع احساس حقارت می کنند.

حس حقارت از یاس و ناامیدی در زندگی، احساس ناتوانی در انجام کار های مختلف و به خصوص در مقایسه با دیگران و یا افرادی که حس محرومیت در زندگی نسبت به رویا ها و آرزو های خود تجربه می کنند، افراد شکست خورده و ناکام، افرادی که مشکلات جسمی از جمله نقص عضو داشته و یا مشکل روانی دارند به وجود می آید. همچنین سبک فرزند پروری در صورتی که مستبدانه و یا سهل انگارانه باشد منجر به افزایش حس حقارت در کودک می شود.

حتما بخوانید: فروید کیست

 

 

عقده حقارت چیست

آلفرد آدلر یک پزشک و روانپزشک اتریشی بود که بیشتر به دلیل تشکیل رویکرد روانشناسی فردگرا شناخته می شود. علاوه بر این آدلر به خاطر مفهوم احساس حقارت و عقده حقارت نیز به یاد می‌آید که معتقد بود نقش مهمی در شکل‌گیری شخصیت دارد. تجربه بی کفایتی در برخی مواقع کاملاً طبیعی است، حتی گاهی اوقات می تواند ما را تشویق کند که خودمان را بهبود ببخشیم. این امری انسانی است که گاهی اوقات فرد کمی احساس حقارت کند و از برخی جهات حتی می تواند ضروری نیز باشد.

اگرچه اصطلاح «عقده حقارت» اغلب در فرهنگ پاپ به شوخی مطرح شده و یک تشخیص برای سلامت روان نیست، اما یک پدیده واقعی است. کسانی که از عقده های حقارت رنج می برند به طور مزمن عزت نفس پایینی دارند، اغلب خود را با نظرات تحقیر آمیز نسبت به خود که به نظرشان منطقی است، غرق می کنند. آدلر عقده حقارت را به عنوان احساس اولیه بی کفایتی و ناامنی، ناشی از کمبود واقعی یا تصوری فیزیکی یا روانی ناقص از خود تعریف می کند. عقده حقارت را می توان با «عقده برتری» مقایسه کرد، جایی که یک فرد نظر اغراق آمیزی درباره توانایی ها و دستاوردهای خود دارد.

البته موقعیت حقارت و برتری مثل سوال «اول مرغ بود یا تخم مرغ» است، برتری معمولاً در واکنش به احساس حقارت شکل می‌گیرند، یعنی افرادی که علائم عقده‌های برتری را نشان می‌دهند معمولاً این کار را برای جبران بیش از حد احساسات عمیق خود از بی‌کفایتی انجام می‌دهند.

عقده های حقارت در دوران کودکی به دلیل تجارب بی کفایتی یا بزرگ شدن در خانواده ای ایجاد می شود که شما را تحت تأثیر قرار می دهد تا احساس کمتری داشته باشید یا به اندازه کافی خوب نباشید. از آنجایی که عقده حقارت ناخودآگاه است و منجر به طیف وسیعی از افکار منفی شده، در افراد بسیار متفاوت ظاهر می شود. با این حال، هنوز علائم مختلفی وجود دارد که با عقده حقارت همراه است.

حتما بخوانید: تحقیر نوجوان

علائم عقده حقارت

عقده حقارت با علائمی مثل تصور منفی از خود شناخته شده، البته گاهی اوقات علائم آنقدر واضح نیستند، به خصوص اگر ذهنیت برتری را بیش از حد به عنوان مکانیزم جبران ایجاد کرده باشید. در این جا علائم عقده حقارت مطرح شده است.

نشان دادن نشانه های عزت نفس پایین

تمایل به تجزیه و تحلیل بیش از حد تعریف ها و انتقادات

دائماً به دنبال تأیید و تمجید از دیگران است

دوری از خانواده، دوستان و همکاران، به ویژه در موقعیت های اجتماعی

تجربه اضطراب و افسردگی

تلاش برای ایجاد احساس ناامنی در دیگران برای جبران احساس بی کفایتی

امتناع از شرکت در رویدادهای رقابتی به دلیل ترس از مقایسه شدن با دیگران

احساس نیاز به کناره گیری در موقعیت های اجتماعی

تمایل به تسلیم شدن به راحتی

دریافت نکردن تعاریف مثبت

علت عقده حقارت

اگر دائماً نگران سنجش دیگران هستید یا دعوت ‌ها را رد می‌کنید تا از تعامل با افرادی که فکر می‌کنید بهتر از شما هستند اجتناب کنید، به احتمال زیاد، این احساس بی‌کفایتی و حقارت یک شبه ظاهر نشده بلکه دلایل مختلفی دارد که در این جا ذکر شده است.

تجربیات کودکی

در حالی که احساس بی کفایتی معمولاً در بزرگسالی آشکار می شود، این علائم ممکن است ناشی از رویدادهای منفی باشد که در سنین بسیار پایین تر رخ داده است. کودکانی که به والدین وابسته بوده و همه کار های آن ها را بزرگسالان انجام داده اند و به نیاز هایشان رسیدگی کرده اند، گاهی احساس کوچکی و درماندگی پیدا می کنند و یا والدینی که مستبدانه برخورد کرده و به کودک و خواسته هایش توجه نمی کنند منجر به ایجاد عقده حقارت در وی می شوند. تجربه های دیگری از جمله کودک آزاری، تنبیه زیاد کودک و یا تجاوز جنسی نیز منجر به ایجاد این عقده در افراد می شود.

ویژگی های فیزیکی

این قابل درک است که بسیاری افراد در مورد ظاهر خود پرخاشگر باشند، مواقعی وجود دارد که فرد ممکن است وزن، ویژگیهای صورت یا سایر ویژگی‌های بدنی خود را مورد سوال قرار دهد و این می تواند منجر به خود آگاهی بیشتر شود. ولی برخی ویژگی های فیزیکی دیگر مانند لکنت زبان می تواند احساس حقارت را در فرد فعال کند.

چالش های اقتصادی و اجتماعی

برخی افراد با چالش های اجتماعی و اقتصادی رو به رو هستند، برای مثال مجبور به قربانی کردن برخی نیاز ها برای نیاز های دیگر می شوند، اقامت در جامعه فقیر تر داشته و یا با مشکلاتی از این دست سر و کار دارند. این امر طبیعی بوده و بسیاری درگیر آن هستند. اما برخی نسبت به اطرافیان خود سطح مالی و زندگی پایین تری داشته و مدام در مقایسه خود با دیگری قرار می گیرند، که این امر منجر به ایجاد عقده حقارت در آن ها می شود.

علاوه بر این چالش‌ها، عقده حقارت ممکن است در بزرگسالی به دلیل شرایطی مانند ناتوانی در یافتن شغل، شکست‌های اجتماعی مانند مشکل در یافتن همسر، شکست عشقی متداوم یا خجالت عمومی که منجر به احساسات مخرب می‌شود، ظاهر شود.

حتما بخوانید: تاثیر کودک آزاری

تاثیرات عقده حقارت چیست

داشتن عقده حقارت منجر به تاثیرات فراوانی بر روی زندگی فرد می شود. شما با این مشکل نمی تواندی در خانه، محل کار یا مدرسه به درستی عمل کنید. در رابطه عاطفی احتمالا تمایل داشته تا حد زیادی نیاز ها و خواسته های خود را نادیده گرفته و قربانی کنید تا نیاز های طرف مقابل را اولویت قرار دهید.

این افراد برای سخت کوشی، توانایی ها و دستاوردهای خود در محل کار اعتباری قائل نیستند. به همین دلیل، آن ها ارتقا یا افزایش حقوق دریافت نمی کنند. متاسفانه افکار خودکشی نیز در بین افراد دارای عقده حقارت زیاد بوده و آن ها در بسیاری مواقع علائم فرد افسرده را دارند.

 

درمان عقده حقارت

گذراندن زندگی با این باور که دیگران بهتر از شما هستند، یا اینکه شما را به دلیل برخی کمبود ها یا نواقص ناکافی می دانند، می تواند فوق العاده چالش برانگیز باشد. اما، مهم است که بدانیم شما فردی منحصر بفرد هستید، سرشار از قدرت ها و توانایی ‌های تواند شما را به یک فرد مثبت در هر محیطی تبدیل کند. در این جا برخی راه های درمان عقده حقارت مطرح شده است.

مراجعه به درمانگر

وقتی با عقده حقارت سر و کار دارید شاید صحبت در مورد مشکلاتتان با ارزش های دورنی خود به نظر ایده خوبی نباشد اما استفاده از کمک یک فرد مخصص می تواند بسیار مفید باشد. از طریق رویکرد هایی مانند درمان شناختی رفتاری، افکار و ایده های منفی در مورد ارزش شما را می توان شناسایی کرد و به دیدگاه مثبت تری تبدیل کرد.

نوشتن روزانه

علاوه بر روان درمانی، مدیتیشن و مراقبه و نوشتن احساسات واقعی در مورد خودتان و محرک هایی که این افکار را تحریک می کنند، به شما کمک کرده تا با ارزش گذاری بهتر، پیشرفت خود را زیر نظر داشته باشید. با شناسایی عواملی که باعث فکر منفی نسبت به خود شده، نوشتن آن چه که هستید و این که شما لایق احترام و محبت هستید، می توانید به افزایش حس مثبت در مورد خود کمک کنید.

جملات مثبت

عادت کردن به این که به خود بگویید چه قدر با ارزش، زیبا و با استعداد هستید، می تواند باعث ایجاد تغییری قدرتمند در درک شما از خودتان شود. انجام این کار به طور متداوم نه تنها باعث ایجاد تغییر در نحوه تفکر و صحبت شما در مورد خودتان می شود بلکه می تواند به تقویت باور شما نسبت به توانایی هایتان کمک کند.

حتما بخوانید: ترتیب تولد

 

 

سوالات متداول

1- عقده حقارت چیست؟

اصطلاح عقده حقارت اغلب در فرهنگ پاپ به شوخی مطرح شده و یک تشخیص برای سلامت روان نیست که در متن توضیح آن آمده است.

2- علائم عقده حقارت چیست؟

عقده حقارت در افراد با علائمی مثل تصور منفی از خود شناخته شده است که در متن مقاله توضیح آن کامل ارائه شده است.

3- علت عقده حقارت چیست؟

در حالی که احساس بی کفایتی معمولاً در بزرگسالی آشکار می شود، این علائم ممکن است ناشی از رویدادهای منفی گذشته باشد که در متن مقاله مطرح شده است.