اگر در گذشته بیماری های عفونی علت بسیاری از مرگ و میرها بوده، در حال حاضر سبک زندگی، باور، نگرش و رفتار انسان ها این نقش عهده دار است. سوالی که پیش می آید این است که چرا سلامت روان مورد توجه قرار گرفته است؟ مهم ترین عامل تعیین کننده در موفقیت و شکست در کار و زندگی سلامت روانی است. به سلامت روان باید به مانند سلامت جسمی توجه کافی کرد، گاهی پیش می آید که احساس افسردگی می کنیم و یا دچار سرخوردگی می شویم، بنابراین نمی توان از تمام بیماری های روحی و روانی جلوگیری کرد، همان طور که از بروز همه بیماری های جسمانی مانند سرماخوردگی نیز در امان نخواهیم بود.
افرادی که از سطح بالای سلامت روان برخوردارند برای حل مشکلات زندگی نگرش مثبتی دارند، نسبت به خود و دیگران احساس مثبتی دارند و در زندگی و روابط خود برخوردی مسئولانه دارند. برای رسیدن به سلامت روانی نیاز به کوشش و صرف وقت است. در این مقاله به تعریف سلامت روان، مولفه های سلامت روان، راه های تقویت و افزایش سلامت روان، تاثیر ورزش بر سلامت روان پرداخته شده است.
سلامت روان چیست
مفهوم سلامت روان شامل احساس آرامش، احساس خود توانمندی، کفایت و شناخت توانایی خود در محقق ساختن ظرفیت های عقلی و هیجانی خویش است. سلامت روان یا بهداشت روانی حالتی از رفاه است که در آن فرد توانایی هایش را می شناسد و می تواند با استرس های معمول زندگی خود به سازش و سازگاری برسد و از نظر شغلی و برای اجتماع خود مفید و سازنده باشد و با دیگران همکاری و همدلی داشته باشد.
افرادی که از سطح سلامت روان بالایی برخوردارند، هیجانات مثبت بیشتری را تجربه می کنند، اعتماد به نفس و عزت نفس بالایی دارند، نسبت به دنیا و دیگران خوش بین تر هستند، روابط بین فردی بهتری را می توانند شکل بدهند، استعداد و توانایی های خود را شکوفا کرده، به جامعه خود کمک می کنند و انعطاف پذیری بیشتر برای یادگیری مهارت های جدید و سازگاری با تغیییر را دارند و احتمال افسردگی، خودکشی، عزت نفس پایین و رفتارهای خشونت آمیز در آن ها کمتر است. سلامت روان به زندگی سالم کمک می کند، بیماری های روانی می تواند، توانایی افراد برای انجام زندگی روزانه را به میزان قابل توجهی کاهش دهد.
عوامل زیادی بر روی سلامت روان به طور مستقیم و یا غیرمستقیم و به صورت مثبت یا منفی، اثر می گذارند، از جمله عوامل خطر ساز موثر بر سلامت روان، می توان به فقر، بیکاری، درآمد کم، جنگ، تغذیه ناسالم و ورزش نکردن، افت تحصیلی در دانش آموزان، احساس تنهایی، بحران هویت، دسترسی آسان به مواد مخدر، اختلاف و ناسازگاری خانوادگی، والدین یا بستگان معتاد به مواد مخدر و یا الکل و دوستان ناباب اشاره کرد. عوامل محافظت ساز موثر بر سلامت روان، می توان به وضعیت اقتصادی مناسب، برخورداری از رژیم غذایی مناسب، روابط مثبت با دیگران، تحصیلات، تاهل، دینداری، عزت نفس، کنترل استرس و استقلال اشاره کرد.
مولفه های سلامت روان
دیدگاه های متفاوت و مختلفی برای مفهوم سلامت روان و مولفه های آن ارائه شده است، از مهم ترین مدل های بهزیستی روان شناختی مدل ریف است که سلامت روان را دارای 6 مولفه عنوان کرد.
خودمختاری (داشتن استقلال و قدرت تنظیم رفتار از درون)
داشتن این مولفه باعث می شود، فرد به راحتی نظرات خود را بیان کرده حتی اگر مخالف نظر دیگران باشد، نگران قضاوت دیگران نیست و معمولا تصمیماتش متاثر از دیگران نیست.
رشد شخصی (تحول مداوم نیروهای بالقوه خویش)
فرد علاقه مند به فعالیت هایی است که افق دید او را وسیع تر می کند. و زندگی را فرایندی مستمر متشکل از تغییر، یادگیری و چالش می داند.
داشتن ارتباط مثبت با دیگران(داشتن روابط گرم و صمیمانه با دیگران و توانایی دوست داشتن)
اغلب فردی را که از سلامت روان برخوردار است فردی با محبت و نیک می داند، فرد دارای سلامت روان از هم صحبتی با اعضای خانواده و دوستان خود لذت می برد، به دوستان خود اعتماد می کند و آن ها نیز به او اعتماد دارند.
.jpg)
زندگی هدفمند (داشتن هدف های کلی، مقاصد و حس جهت گیری در زندگی)
فرد دارای سلامت روان در اکنون زندگی می کند نه در گذشته و نه در آینده، با هدف و مسیر مشخصی دارد، از زندگی و هر آنچه در حال به دست آوردن آن ها است راضی بوده و با هدف گذاری به سمت اهدافی که برای خود مشخص کرده در حال حرکت است.
تسلط بر محیط (توانایی انتخاب یا ایجاد بافت های محیطی مناسب با شرایط روانی خویش)
معمولا خود را مسئول موقعیت هایی که در آن قرار دارد می داند، سازگار با مردم و جامعه خود است، وظایفی که به او محول شده را به خوبی انجام می دهد و زندگی رضایت بخشی را برای خود ایجاد کرده است.
پذیرش خود (پذیرش دیدگاه مثبت نسبت به خود)
فردی که از سلامت روان بالایی برخوردار است، از زندگی خود و دستاوردهای خود راضی است، به خود اعتماد دارد و بیشتر ابعاد شخصیت خود را دوست دارد و عزت نفس بالایی دارد. همینطور معتقد است از سایرین و بیشتر مردم بهتر زندگی کرده است.
راه های تقویت و افزایش سلامت روان
در عصری که آن را عصر استرس نامیده اند و انسان ها با موقعیت های بحرانی و یا استرس زا سرو کار دارند، سلامت روان انسان ها مختل شده و کنترل زندگی از دستشان خارج می شود، هر کدام از ما اگر دچار آسیب های روحی و روانی شویم خانواده و اطرافیان خود را نیز درگیر می کنیم، پس برای حفظ سلامت روان و بهبود خلق خود و اطرافیانمان لازم است، راه های تقویت و افزایش سلامت روان را بدانیم و اصول آن را رعایت کنیم.
طبیعت گردی را جای خانه نشینی انتخاب کنید و اوقات فراغت را در الویت قرار دهید.
از افراد منفی دوری کنید.
برای خودتان شبکه های حمایت اجتماعی بسازید.
سبک زندگی تان را به طرف زندگی سالم تغییر دهید و برای داشتن سلامت روان مطلوب از رژیم غذایی سالم استفاده کنید.
ورزش را تبدیل به صمیمی ترین دوست تان کنید.
خواب کافی را در الویت زندگی تان قرار دهید.
از انرژی آفتاب برای سر زندگی و نشاط استفاده کنید.
برای زندگی تان معنایی خلق کنید و با هدف زندگی کنید.
سعی نکنید همه چیز را تحت کنترل و مدیریت خود داشته باشید.
در زندگی سعی کنید فردی بخشنده و مهربان باشید.
.jpg)
در مواقع لزوم از دیگران کمک بگیرید.
شفقت ورزی و مهربانی با خود داشته و از خود قدردانی کنید.
آگاهانه رفتار کنید.
زمانی را به مراقبه و شکر گذاری اختصاص دهید.
بدون ناراحتی از شکست هدف تعیین کنید.
برای مقابله با مشکلات مهارت های زندگی یاد بگیرید.
بین خواسته ها و داشته ها تعادل برقرار کنید.
به مشکلات فکر کنیم اما نشخوار فکری نکنیم.
از مولفه های معنوی در زندگی مانند صبر، توکل، رضا و تسلیم استفاده کنید.
خود مراقبتی چه از نظر جسمانی و چه روانی داشته باشید.
سبک زندگی خود را بر مبنای خوش بینی قرار دهید.
نگرش مثبت را جایگزین منفی نگری و بدبینی کنید.
تاثیر ورزش بر سلامت روان
در حال حاضر در دنیا، خصوصا در ایران به دلیل تغییرات در سبک زندگی، فروپاشی خانواه ها و مشکلات اقتصادی بسیاری که برای مردم رخ داده، سطح سلامت روان کاهش یافته و یکی از راه های پیشگیری و درمان مشکلات روانی، ورزش کردن و داشتن فعالیت بدنی است که نقش مهمی را در سلامت روانی افراد ایفا می کند. از جمله تاثیرات ورزش کردن بر سلامت روان عبارتند از:
ورزش کردن افسردگی را کاهش می دهد.
تحقیقات جدید مشخص کرده که دویدن به مدت 15 دقیقه در روز یا پیاده روی به مدت 1 ساعت خطر ابتلا به افسردگی اساسی را تا ۲۶٪ کاهش می دهد، ورزش کردن یا داشتن فعالیت های بدنی حتی از عود مجدد افسردگی و خلق منفی و پایین در افراد جلوگیری می کند، و با ایجاد حواس پرتی باعث می شود فرد ساکت و آرام باشد و بتواند از چرخه افکار منفی که باعث افسردگی شده اند، خارج شود.
ورزش کردن استرس را کاهش می دهد.
زمانی که فرد دچار استرس می شود، بدن او دچار گرفتگی هایی در عضلات می شود، بدن با آزاد کردن اندروفین ها در مغز، به آرامش عضلات و تسکین تنش بدنی کمک می کند. ورزش، همچنین می تواند به تقویت سیستم ایمنی بدن و کاهش استرس کمک کند.
ورزش منظم باعث افزایش توجه و تمرکز می شود.
ورزش کردن بلافاصله سطح دوپامین، نوراپی نفرین و سروتونین مغز را افزایش می دهد، و همه این موارد بر قدرت ذهن و تمرکز تأثیر می گذارند.
عزت نفس را بالا می برد.
فعالیت منظم می تواند حس ارزشمند بودن را در فرد تقویت کند و باعث شود احساس قدرت و نیرومندی داشته باشد، خصوصا زمانی که با ورزش کردن احساس بهتری نسبت به خود پیدا کرده و با دست یابی به هدف های کوچک در ورزش کردن احساس پیشرفت کردن در فرد ایجاد می شود و عزت نفس او را بالا می برد.
خواب راحت تری خواهید داشت.
فعالیت های ورزشی حتی به صورت کوتاه مدت در صبح یا بعد از ظهر می تواند به تنظیم الگوهای خواب کمک کند.
قدرت انعطاف پذیری را بالا می برد.
وقتی در زندگی با مشکلات و چالش هایی روبرو شدید، به جای روی آوردن به الکل، مواد مخدر یا سایر رفتارهای منفی که در نهایت فقط باعث تشدید علائم شما می شوند، ورزش می تواند به شما کمک کند تا به روشی سالم و درست مشکلات خود را حل و فصل کنید.
سوالات متداول
1- ✔️ سلامت روان چیست؟
✔️ مفهوم سلامت روان شامل احساس آرامش، احساس خود توانمندی، کفایت و شناخت توانایی خود در محقق ساختن ظرفیت های عقلی و هیجانی خویش است، جهت کسب اطلاعات بیشتر از مفهوم سلامت روان به متن مقاله مراجعه نمایید.
2- ✔️ مولفه های سلامت روان چیست؟
✔️ ریف سلامت روان را داری 6 مولفه سلامت روان شامل خودمختاری، رشد شخصی، داشتن ارتباطات مثبت با دیگران، زندگی هدفمند و تسلط بر محیط و پذیرش خود دانست که توضیحات هریک از این موارد در متن مقاله ارائه شده است.
3- ✔️ راه های تقویت و افزایش سلامت روان چیست؟
✔️ راه های بسیاری برای بهبود و تقویت سلامت روان وجود دارد، از جمله اینکه خود مراقبتی چه از نظر جسمانی و چه روانی داشته باشید، برای مقابله با مشکلات مهارت های زندگی یاد بگیرید، سایر راه ها در متن مقاله ارائه شده است.
پاسخ مشاور: سلام در مشاوره پیش از ازدواج از زوجین تست های روانشناسی گرفته می شه و از این طریق در خصوص میزان سلامت روان هر کدامتان، روانشناس یا مشاور اطلاعاتی را در اختیارتان قرار می دهد.
پاسخ مشاور: سلام بله زندگی پر تنش بر سلامت روان ما اثرگذار است اما می تونیم با یادگیری و انجام راهکارهای ارائه شده در متن مقاله به حفظ و افزایش سلامت روان خود کمک کنیم.
