طرحواره شکست

طرحواره ها ساختارهای ذهنی هستند که بر احساسات، افکار و رفتارهای شما تاثیر می گذارند. آن ها الگو های رفتاری هستند که مشروط به تجربیات، اخلاقیات و یادگیری شما هستند. طرحواره ها از دوران کودکی شروع به پیکربندی می کنند و تا آخر عمر باقی می مانند. اما قابل کنترل و درمان از طریق طرحواره درمانی هستند.

طرحواره شکست یکی از تله های زندگی است که بر عملکرد شما در زندگی روزمره تأثیر منفی می گذارد. علاوه بر این، اگر برای مدت طولانی آن را داشته باشید، می تواند آن قدر در زندگی شما ریشه دوانده که حتی متوجه آن نشوید. در این طرحواره افراد فکر می کنند موفق نیستند و همیشه شکست می خورند. با این تله وقتی خود را با دیگران مقایسه می کنید، خود را احمق، بی کفایت، نادان، سطح پایین، کمتر موفق از دیگران یا به طور طبیعی فاقد موفقیت می بینید. در این مقاله به طرحواره شکست و اهداف درمانی آن پرداخته شده است.

طرحواره شکست چیست

افراد با طرحواره شکست تصور می کنند که همیشه شکست خورده هستند و همیشه به ناچار با شکست مواجه می شوند، آن ها تصور می کنند که نسبت به همسالان و هم رده های خود عقب بوده و شکست می خورند. فکر می کنند موفقیتی ندارند و ترس از شکست نیز در آن ها زیاد است. آن ها معتقدند توانایی به عهده گرفتن مسئولیت را ندارند و دیگران نباید برای این مسئله به آن ها اعتماد کنند.

این طرحواره شکست در افراد با ویژگی کمالگرایی نیز یافت می شود که این نگرش را در طول زندگی خود تقویت کرده اند. تله شکست یک مفهوم ذهنی است که باعث می شود در طول زندگی خود به خود بگویید که شکست خورده اید. در واقع، شما در سطح ناخودآگاه آنقدر متقاعد شده اید که طوری رفتار می کنید که این افکار را محقق می کند. بدیهی است که این بدان معناست که شما خوشحال نیستید. با این حال، شما نمی دانید چگونه از چرخه معیوبی که در آن قرار دارید خارج شوید.

این افراد احساسات منفی زیادی را تجربه می کنند، برای مثال احساس ترس، ناکامی نسبت به دیگران، احساس شکست و سایر احساسات مرتبط. همین امر به مرور منجر به نا امیدی، غم و افسردگی در این افراد می شود. این افراد معمولا دست روی دست گذاشته و فرصت های به وجود آمده را پس می زنند. بنابراین معمولا از برنامه های زندگی خود عقب می افتند. آن ها ضعف های خود را پر رنگ تر دیده و توانایی و مهارت های خود را نادیده می گیرند.

این طرحواره با طرحواره وابستگی-بی کفایتی متفاوت بوده ولی با طرحواره هایی مثل نقص و شرم، محرومیت هیجانی، استحقاق، انزوای اجتماعی و معیار های سرسخت ارتباط نزدیک دارد. این افراد به دنبال موفقیت نمی روند و برای کسب مهارت های جدید تلاش زیادی نمی کنند. آن ها همچنین معمولا شغل خود را زود به زود عوض می کنند.

علائم طرحواره شکست

مانند سایر تله های زندگی، برای شناخت طرحواره شکست در افراد علائمی وجود دارد، در این جا جملاتی ذکر شده است که اگر تعداد زیادی از آن ها در مورد شما صدق می کند، احتمالا شما درگیر آن هستید و باید به فکر درمان باشید.

وقتی خودم را با همسالانم مقایسه می کنم احساس می کنم شکست خورده ام.

احساس می کنم احمق هستم و نمی توانم به آنچه دیگران می توانند دست یابند، دست یابم.

من اعتماد به نفس زیادی ندارم.

از جایی که الان در زندگی ام هستم احساس شرمندگی می کنم.

احساس می کنم فاقد مهارت های لازم برای موفقیت در زندگی ام هستم.

من تمایل دارم زمانی که وظایفی برای انجام دادن دارم به تعویق بیاندازم.

من همیشه سخت تر از سایر افراد برای رسیدن به نتایج مشابه کار می کنم.

احساس می کنم همه اطرافیانم خیلی بیشتر از من توانایی دارند.

من هیچ اعتقادی به توانایی خودم برای موفقیت ندارم.

هیچ وقت نمی توانم کار ها را به خوبی دیگران انجام دهم.

در حیطه های شغلی و تحصیلی به نظرم به اندازه دیگران باهوش نیستم.

علت تله شکست

تله های زندگی عموما ناشی از تجربه های کودکی و نحوه فرزند پروری والدین است، در مورد تله شکست یکی از راه ‌هایی که این اتفاق می‌افتد زمانی است که والدین یا افرادی در زندگی ‌مان داریم که تلاش‌ های ما را مسخره و بی ‌ارزش دانسته یا انتقاد می‌کنند. اگر بارها و بارها به ما گفته شود که خوب نیستیم، کاری که انجام می ‌دهیم به اندازه کافی خوب نیست، آن پیام ‌ها را در اعماق ناخودآگاه خود درونی می‌کنیم و آن ها مانند یک پس زمینه در زندگی ما عمل کرده و در حوزه های مختلف تاثیر می گذارند. راه دیگری که با آن این طرحواره فعال می شود، این است که به دلیل سطوح بالای استرس مشکلات توجه و تمرکز داشته باشیم.

گاهی افراد در دروان کودکی تجربه کودک آزاری و سو استفاده های مختلف داشته و دوران کودکی خود را با فرار از موقعیت های این چنینی سر کرده اند. برخی افراد با اختلالات یادگیری، به دلیل برچسب چسباندن دیگران و شکست های مختلف در حوزه درسی و مدرسه، احساس بی کفایتی و حماقت داشته و طرحواره شکست در آن ها فعال می شود.

والدین این افراد معمولا سخت گیر و انتقاد گر بوده و به کودکان خود برچسب احمق یا ابله می چسباندند و رفتار تحقیر آمیز از خود نشان می دانند. والدین برای موفقیت های کودک ارزش قائل نبوده و شکست ها را معمولا پر رنگ تر می پنداشتند. والدینی که دارای معیار های بسیار سخت بوده و همیشه از کودکان توقع بهترین ها را داشته اند نیز منجر به ایجاد طرحواره شکست در کنار طرحواره معیار های سرسخت می شوند.

تاثیر تله شکست

بدیهی است که تله های زندگی بر زندگی افراد و تصمیماتشان در حوزه های مختلف تاثیر زیادی دارد، تله شکست نیز منجر به تاثیرات بسیار زیادی می شود. در این جا تاثیر تله شکست در حوزه های مختلف شرح داده شده است.

1روابط بین فردی

این افراد معمولا دوست ندارند با دیگران کار کنند و از رقابت نیز خوششان نمی آید زیرا مطمئن هستند که شکست می خورند. به طور کلی خود را پایین تر از دیگران دانسته و این امر منجر به احساس تنهایی در جمع ها می شود.

2روابط عاطفی

معمولا آن ها فردی را برای رابطه عاطفی انتخاب کرده که موفق باشد و در حرفه خود معروف نیز باشد، اما عموما این افراد به دلیل احساس حقارت و عقب ماندن، روابط خود را رها کرده و تصمیم به تنهایی می گیرند.

3مشکلات روانی

اگر شما دارای طرحواره شکست هستید، ممکن است در واقع از انجام هر کاری اجتناب کنید زیرا تصور می‌کنید شکست خواهید خورد یا افراط کرده و سخت ‌تر و سخت ‌تر به خودتان فشار می آورید. یا ممکن است دچار اعتیاد به کار شوید و بیشتر و بیشتر به خودتان فشار بیاورید تا کمبود استعداد خود را جبران کنید.

اما اساسا این طرحواره باعث می‌شود که ما بسیار کمتر از توانایی‌ های خود زندگی کنیم و این می‌تواند ما را با احساس ناامیدی و افسردگی مواجه کند. این طرح واره، مانند بسیاری از طرحواره ها، هسته اصلی بسیاری از رفتارهای اعتیاد آور است برای جبران احساس کمبود های تجربه شده و یا افزایش عزت نفس و اعتماد به نفس خود.

درمان طرحواره شکست

بهترین راه درمان تله شکست، طرحواره درمانی توسط متخصص است، شما برای کمرنگ کردن این طرحواره باید نسبت به این که چه چیزی این طرحواره را فعال می کند، آگاه باشید. سپس آن موقعیت ها را به درمانگر خود اطلاع دهید و یا سعی کنید با این مسئله مقاومت کنید. در ضمن طرحواره شکست شما را مجبور می کند که تصمیمات منفی بگیرید که به شکست ختم می شود. شما باید این را تشخیص دهید و اجازه ندهید که شما را به دام بیاندازد.

هدف درمانگر این بوده که به بیمار کمک کند تا در مقایسه با دیگران احساس کمبود و شکست تجربه نکند و توانایی ها و مهارت های خود را ببیند. در ضمن درمانگر ضعف های فرد را متوجه شده و سعی در بهبود مهارت های وی را دارد. به بیمار کمک می کند تا هدف های واقع بینانه و قابل دسترسی را انتخاب کند. البته گاهی شکست فرد در برخی حوزه ها به دلیل اختلال دیگر مثل اختلال یادگیری و یا کم شنوایی است، بنابراین درمان این اختلال ها در اولویت است.

برخی تمرین ها مثل نوشتن مهارت ها، استعداد و زیبایی های درونی و بیرونی، صحبت و توجه به کودک درون، نوشتن هدف ها به صورت واقع بینانه، انتخاب فعالیت هایی که انگیزه می دهد و یا نوشتن جملات زیبا برای خود و چسباندن به دیوار می تواند به درمان این طرحواره در افراد کمک کند.

سوالات متداول

1- طرحواره شکست چیست؟

افراد با طرحواره شکست تصور می کنند که همیشه شکست خورده هستند و همیشه به ناچار با شکست مواجه می شوند که در متن مقاله شرح داده شده است.

2- علائم طرحواره شکست چیست؟

برای شناخت طرحواره شکست در افراد علائمی وجود دارد که با شناخت آن ها می توانید این تله را تشخیص دهید که در متن مقاله مطرح شده است.

3- علت تله شکست چیست؟

تله های زندگی از جمله طرحواره شکست عموما ناشی از تجربه های کودکی و نحوه فرزند پروری والدین است که در متن مقاله توضیح داده شده است.