وابستگی عاطفی

یکی از مهم ترین نیازهای انسان، نیازهای عاطفی است. عواطف در انسان از ابتدای تولد تا پایان عمر ادامه می یابد، اما دوست داشتن و دوست داشته شدن به شکل های مختلفی نمود پیدا می کند، برای مثال فرد از طریق دوست داشته شدن می خواهد مشکلات و یا نگرانی هایش را حل کند و یا در بعضی مواقع کمبودها و یا ضعف های روانشناختی باعث قرار گرفتن در روابط سمی می شود.

رابطه عاطفی وابسته یا اعتیاد گونه را می توان به یک زوج وابسته، دو دوست، یک خواهر و برادر و حتی دو نفر که از یکدیگر مراقبت نیز می کنند مشاهده کرد. در این نوع روابط فرد تمام اهداف، آرزوها، نیازها و الویت هایش را نادیده می گیرد و طرف مقابل نیز می خواهد که معشوقش ناتوان و ضعیف باشد تا وابسته تر شود. در این شرایط یک طرف مورد سوء استفاده عاطفی واقع می شود. در این مقاله وابستگی عاطفی چیست، دلایل وابستگی عاطفی و درمان و غلبه بر وابستگی عاطفی توضیحاتی ارائه شده است.

وابستگی عاطفی چیست

در وابستگی عاطفی فرد، نیاز مدام به محبت، توجه و تایید خانواده، دوستان، همسر و یا هر فرد دیگری دارد و بدون حضور شریک عاطفی نمی تواند زندگی طبیعی خود را داشته باشد، آن ها به طور غیر منطقی از تنهایی و رها شدن می ترسند و این ترس باعث شده در روابط خود فرد مطیع تری باشند، و بدون حضور فرد مقابل هیچ کاری نمی توانند انجام دهند و کارهای روزانه آن ها دچار مشکل می شود.

در پس زمینه وابستگی ترس زیاد، احساس ناامنی، بی پناهی، آزار، خشم وجود دارد و فرد درباره توانایی خود شک داشته و برای ادامه زندگی خود را نیازمند حمایت می داند و این حمایت را از شریک زندگی خود نیز انتظار دارد. ممکن است در ابتدا این وابستگی عاطفی خوب به نظر برسد، اما دیر یا زود باعث رنجش های بسیاری خواهد شد و به تدریج عزت نفس و شادمانی را از فرد می گیرد. 

وابستگی عاطفی به دو نوع سالم و ناسالم تقسیم می شود. در وابستگی عاطفی سالم در روابط با دیگران احساس امنیت، اعتماد و علاقه، انعطاف پذیری به میزان کافی وجود دارد و خالی از اضطراب، ناامنی، سوء ظن و رفتار خصمانه است، و هر یک از طرفین در رابطه برای دیگری ارزش و اهمیت قائل هستند.

اما در وابستگی ناسالم همیشه ترسی وجود دارد که مبادا طرف مقابل او را تنها بگذارد یا به او دسترسی نداشته باشد. از نشانه های عمده وابستگی، نداشتن احساس ارزشمندی است، و برای احساس ارزشمندی خود نیاز به تایید دیگران دارد. فردی که وابستگی ناسالم به رابطه دارد برای نگهداری آن هزینه های زیادی را می پردازد و برای رضایت طرف مقابل به صورت یک طرفه حاضر به ایثارگری بسیار است.

دلایل وابستگی عاطفی چیست

گاهی وابستگی عاطفی به این دلیل اتفاق می افتد که فرد یاد نگرفته است که سختی های زندگی را تاب بیاورد و تحمل کند، در نتیجه شاهد این هستیم که شریک عاطفی ای که او را آزار می دهد نمی تواند رها کند، چرا که از تغییر و یا تنها ماندن می ترسد، حتی اگر آن شریک عاطفی فرد را مورد بدرفتاری قرار دهد باز هم نمی تواند او را ترک کند. عوامل متعددی در ایجاد وابستگی عاطفی وجود دارند که عبارتند از:

افکار نادرست 

نداشتن اعتمادبه نفس

ترس، ناامنی و حسادت

نداشتن عزت نفس

ضربه طلاق در کودکی

درمان و غلبه بر وابستگی عاطفی

اینکه انسان ها روی افرادی که برایشان اهمیت دارد سرمایه گذاری عاطفی انجام دهند، بسیار طبیعی است اما اگر فرد احساس کند بدون یک عضو خانواده، دوست یا شریک عاطفی نمی تواند به زندگی خود ادامه دهد دچار وابستگی عاطفی شده است و این وابستگی عاطفی ناسالم عوارضی مانند غمگین بودن، کاهش اعتماد به نفس و عزت نفس، نداشتن جرات ورزی، منزوی شدن، عدم استقلال را برای فرد به همراه دارد. در واقع هدف از درمان کمک به فرد برای شناختن مشکل و کنار گذاشتن رابطه سمی است که به آن دچار شده است. برای درمان وابستگی عاطفی روش های متنوعی وجود دارد که این روش ها عبارتند از:

اولین مرحله در درمان وابستگی عاطفی آگاهی و شناخت وابستگی خود است، شناخت رفتارهای وابسته گونه و تشخیص آن ها در همه جا باعث می شود تا از توجیه و منطقی جلوه دادن آن ها دست بکشید. شناخت احساسات، افکار و رفتارهای ناشی از روابط وابسته گونه کمک می کند تا کم کم خود را از آن ها جدا کرده و تلاش کنید تا واکنش های دیگری غیر از آنچه تا به حال انجام می دادید را انجام دهید. رفتارها، افکار و احساسات برگرفته از رابطه وابستگی را در خود پیدا کنید و همین امر کمک می کند تا قدرت مقابله با آن ها را داشته باشید.

یک از دلایلی که باعث ایجاد وابستگی ناسالم می شود باورهای غلط در ارتباط با عشق است. گاهی انسان ها نیازمندی به دیگری، اطاعت از او، ترس از تنهایی و از دست دادن او و ... را به حساب عشق می گذارند، در حالی که این یک وابستگی اعتیاد گونه است نه عشق. از دیگر باورهای غلطی که ممکن است وجود داشته باشد این است که گاهی فرد فکر می کند، تنها با داشتن یک زندگی عاشقانه می توان خوشحال بود و بدون یک رابطه عاشقانه زنده نمی مانید و حتما کسی باید باشد تا احساس ارزشمندی داشته باشید.

این باورها باعث می شود تا همواره نگران از دست دادن رابطه باشید و از دست دادن رابطه به معنای این است که فاجعه رخ داده و غم بزرگ و تنهایی را تجربه خواهید کرد در حالی که باید خود را از هر قید و شرط بیرونی برای خوشحال ماندن رها کنید و برای خوشحالی تنها به خود وابسته بمانید. 

برای رهایی از وابستگی عاطفی تمرکز و توجه خود را به حیطه های مختلفی از زندگی معطوف کنید مانند اینکه ورزش کنید، با دوستان خود بیشتر وقت بگذرانید، خود را درگیر شغل و فعالیت های دیگر زندگی کنید. خود را متعهد به پیشرفت در سایر حوزه های زندگی خود کنید، و فعالیت هایی که احساس شادی و لذت را ایجاد می کند به آن ها بپردازیدو وقت صرف خود کنید.

عزت نفس خود را افزایش دهید. برنامه ها و نیازها و خواسته های خود را مهم بدانید.

برای روابط خود حدو و مرز تعیین کنید و روشن و قاطع چیزهایی که برایتان مهم است را مشخص کرده و آن ها را در روابط خود قاطعانه بیان کنید و بر سر آن ها محکم بایستید. 

گاهی به تنهایی نمی توان از روابط اعتیاد گونه خارج شد، پس لازم است از یک مشاور کمک حرفه ای بگیرید و با نقاط قوت و ضعف خود آشنا شده و انگیزه کافی برای تغییر دادن خود را بیابید. 

سوالات متداول

1- ✔️ وابستگی عاطفی چیست؟

✔️ در وابستگی عاطفی فرد، نیاز مدام به محبت، توجه و تایید  خانواده، دوستان، همسر و یا هر فرد دیگری دارد و بدون حضور شریک عاطفی نمی تواند زندگی طبیعی خود را داشته باشد، سایر توضیحات در متن مقاله ارائه شده است.

2- ✔️ دلایل وابستگی عاطفی چیست؟

✔️ علل متعددی در ایجاد وابستگی عاطفی وجود دارند، مانند افکار نادرست، نداشتن اعتمادبه نفس و عزت نفس سایر علت ها در متن مقاله ارائه شده است. 

3- ✔️ درمان و غلبه بر وابستگی عاطفی چیست؟

✔️ هدف از درمان کمک به فرد برای شناختن مشکل و کنار گذاشتن رابطه سمی است که به آن دچار شده است. برای درمان وابستگی عاطفی روش های متنوعی وجود دارد که این روش ها در متن مقاله ارائه شده است.