دستکاری روانی به استفاده فرد از بمباران عشقی و دیگر سبک های تعامل در یک رابطه برای کسب قدرت یا نفوذ بر دیگری اشاره دارد. این تاکتیک ها اغلب شامل تلاش هایی برای آسیب رساندن به رفاه عاطفی و روانی فرد دیگر است. دستکاری عاطفی بر پویایی یک رابطه تاثیر می گذارد و مردان و زنان را نیز تحت تاثیر قرار می دهد.
یک فردی که دستکاری روانی انجام می دهد، اغلب در طول زمان درگیر رفتارهای مضر می شود و یک قدرت نادرستی را در خود ایجاد می کند. این رفتارها می تواند به اعتماد به نفس و احساس هویت شما آسیب برساند و شما را سردرگم، منزوی یا حتی افسرده کند. در این مقاله در مورد دستکاری روانی صحبت شده است.
دستکاری روانی چیست
دستکاری روانی (Manipulation) یعنی اعمال نفوذ مضر بر دیگران، افرادی که دیگران را دستکاری می کنند به جنبه های ذهنی و عاطفی آنها حمله می کنند تا به آنچه می خواهند برسند. شخصی که دستکاری را انجام می دهد، به نام دستکاری کننده، به دنبال ایجاد عدم تعادل قدرت است. آنها از شما برای بدست آوردن قدرت، کنترل، مزایا و یا امتیازات سوء استفاده می کنند.
دستکاری روانشناختی می تواند در روابط نزدیک یا گاه به گاه اتفاق بیفتد، اما در روابط نزدیک شکل گرفته رایج تر است. این شامل هر تلاشی برای تحت تاثیر قرار دادن احساسات یک نفر برای وادار کردن او به رفتار یا احساس به یک روش خاص است. دستکاری کنندگان ترفند های رایجی دارند که از آنها برای ایجاد احساس غیرمنطقی و تسلیم شدن به درخواست هایشان استفاده می کنند. چند مثال رایج عبارتند از:
-
شکایت کردن
-
مقایسه کردن
-
دروغ گویی
-
انکار کردن
-
تظاهر به جهل یا بی گناهی
-
سرزنش کردن
-
بازی ذهن
علائم دستکاری روانشناختی چیست
دستکاری روانی می تواند به اشکال مختلف اتفاق بیفتد. مثلا ادای مهربانی بسته به قصد و نیت می تواند نوعی دستکاری باشد. افرادی که دیگران را دستکاری می کنند ویژگی های مشترکی دارند که می توانید به دنبال آنها باشید. در اینجا برخی علائم دستکاری روانی مطرح شده است.
-
آنها نقاط ضعف شما را می دانند و می دانند چگونه از آنها سوء استفاده کنند.
-
آنها از ناامنی های شما علیه شما استفاده می کنند.
-
آنها شما را متقاعد می کنند که از چیزهای مهم خود چشم پوشی کنید تا بیشتر به آنها وابسته شوید.
-
اگر آنها در دستکاری خود موفق شوند، تا زمانی که شما از موقعیت خارج نشوید، به این کار ادامه می دهند.
سایر علائم دستکاری روانشناختی شامل موارد زیر است:
مزیت موقعیتی
یک دستکاری کننده روانی سعی می کند شما را از منطقه راحتی و فضا هایی که با آنها آشنا هستید بیرون بیاورد تا نسبت به شما برتری داشته باشد. این می تواند در هر مکانی باشد که دستکاری کننده احساس مالکیت یا کنترل کند.
دستکاری حقایق
یک فرد با قابلیت دستکاری روانی به شما دروغ می گوید، بهانه می آورد، شما را سرزنش می کند یا به طور استراتژیک حقایق را در مورد خود به اشتراک می گذارد و حقایق دیگر را پنهان می کند. با انجام این کار آنها احساس می کنند که بر شما قدرت دارند و برتری فکری پیدا می کنند.
اغراق و تعمیم
این افراد اغراق و تعمیم می دهند. آنها ممکن است جملاتی از این قبیل بگویند: "هیچ کس من را دوست نداشته است." آن ها از اتهامات مبهم استفاده می کنند تا دیدن حفره های استدلال هایشان را سخت تر کنند.
طنز بی رحمانه
این تاکتیک که توسط این افراد استفاده می شود به این منظور است که نقاط ضعف شما را زیر سوال ببرد و باعث شود احساس ناامنی کنید. با بد جلوه دادن شما، احساس برتری روانی می کنند.
پدیده چراغ گاز یا گس لایتینگ
این تاکتیک توسط دستکاری کننده استفاده می شود تا شما را گیج کند و واقعیت خود را زیر سوال ببرد. دستکاری زمانی اتفاق می افتد که با سوء استفاده یا دروغ مواجه می شوید و دستکاری کننده به شما می گوید که هرگز اتفاق نیفتاده است.
احساس گناه و همدردی
بسیاری از افراد به شدت در معرض احساس گناه هستند. برخی حتی تا آنجا پیش می روند که در پاسخ به چیزهایی که احساس گناه می کنند، خود تخریبی می کنند. افراد با قابلیت دستکاری روانی این آسیب پذیری را شکار می کنند. آنها ممکن است نقش قربانی را بازی کنند یا لطف های گذشته را به شما یادآوری کنند. آنها از شما می خواهند که احساس تعهد یا همدردی داشته باشید تا به آنچه می خواهند دست پیدا کنند.
پرخاشگری منفعل
در پرخاشگری منفعل، فرد دستکاری کننده احساسات منفی نسبت به شخص یا مشکلات با او را ابراز نمی کند. در عوض راه های غیرمستقیم برای ابراز خشم و تضعیف طرف مقابل پیدا می کنند. دستکاری کنندگان عاطفی اغلب با یک پروژه یا عمل موافقت می کنند، سپس به دنبال راه های منفعلانه-پرخاشگرانه می گردند تا به طرف مقابل بفهمند که واقعا نمی خواهد آن کار را انجام دهد. آنها ممکن است از تکنیک های خاص منفعل-تهاجمی مانند موارد زیر استفاده کند:
-
عبوس یا بدبینی
-
اشتباهات عمدی و تعلل
-
شکایت در مورد اینکه مورد قدردانی قرار نگرفته یا به نوعی فریب خورده است
-
کینه و مخالفت پنهان
افراد به دلایل زیادی می توانند منفعل - پرخاشگر باشند که همیشه قصد دستکاری روانی آنها نیست. اما دستکاری های مزمن (درازمدت) از این تاکتیک استفاده می کنند تا به شما احساس گناه بدهند. آنها این کار را برای نشان دادن خشم بدون اینکه مستقیما عصبانی شوند انجام می دهند و باعث می شوند شما احساس سردرگمی کنید.
قلدری اجتماعی و عاطفی
قلدرها همیشه از خشونت فیزیکی استفاده نمی کنند. انتقاد مداوم، صداهای بلند و تهدید، اشکالی از قلدری عاطفی هستند. قلدری اجتماعی می تواند به شکل شایعه پراکنی یا طرد عمدی باشد. اشکال دیگر عبارتند از قلدری فکری که در قلدری فکری، شخصی سعی می کند نقش کارشناس موضوع را به خود اختصاص دهد و باعث می شود فرد دیگری برای کسب اطلاعات به او احساس بی کفایتی و وابستگی کند.
دستکاری شرایط
این استراتژی ممکن است به همین سادگی باشد که کسی اصرار کند که آنها را در خانه یا محل کارشان ملاقات کنید، جایی که آنها احساس قدرتمندی می کنند یا ممکن است محدودیتی مانند ضرب الاجل ایجاد کنند تا شما را تحت فشار قرار دهند تا تصمیم دلخواه آن ها را بگیرید.
بمباران عشق، نزدیکی طاقت فرسا و به دست نیامده
ستایش و محبت زیاد که به آن "بمب عشقی" نیز می گویند، یک تاکتیک رایج دستکاری روانی است. حتی در فرقه ها نیز استفاده می شود. یک فرد با این رفتار ممکن است سعی کند شما را از طریق آسیب پذیری ساخته شده و الکی یا یک رابطه سریع مصنوعی به خود متصل کند.
علت دستکاری روانی چیست
روابط ناکارآمد در دوران کودکی ممکن است به الگوهای ارتباطی و مدل های رفتاری ناسالم دستکاری روانشناختی کمک کند. همچنین برخی تحقیقات نشان می دهند که اختلالات شخصیت، مانند اختلال شخصیت مرزی یا افرادی که دارای ویژگی های خودشیفته هستند، ممکن است بیشتر درگیر رفتارهای دستکاری روانی شوند.
سابقه انواع خاصی از سوء استفاده ممکن است باعث شود که شخصی در برقراری ارتباط مستقیم با نیازهای خود احساس امنیت نداشته باشد و می تواند فرد را در برابر ایجاد رفتارهای دستکاری آسیب پذیر کند. گاهی علت دستکاری روانی وجود یک عضو خانواده بوده که دارای همین رفتار است و فرد از بچگی در معرض رفتار های دستکاری کننده قرار گرفته است، بنابراین در بزرگ سالی همان الگو را پیاده می کند.
نحوه برخورد با فرد دستکاری کننده روانی
ممکن است تشخیص رفتارهای کنترل کننده و دستکاری روانی دشوار باشد. در حالی که شما نمی توانید از رفتارها جلوگیری کنید، زیرا شما مسئول آنها نیستید، می توانید از خود مراقبت کنید تا تاثیر آن را کاهش دهید. در حالی که ممکن است نسبت به طرف مقابل احساس همدلی کنید، مهم است بدانید که پاسخ هایی مانند بحث کردن، انتقاد کردن، تهدید کردن، سرزنش کردن خود و آرام کردن دستکاری کننده ممکن است تنها به او قدرت داده و رفتارشان را تداوم بخشد. علاوه بر این این رفتارها ممکن است باعث خشم و تشدید شرایط شود.
قبل از پرداختن به یک نگرانی با یک دستکاری، ضروری است مطمئن شوید که فرد احساس امنیت می کند و می تواند این کار را انجام دهد. مشاوره با یک فرد یا متخصص مورد اعتماد می تواند به ارزیابی وضعیت کمک کند. وقتی فردی که به دنبال قدرت و کنترل است شروع به از دست دادن آن می کند، رفتار او می تواند تشدید شود یا نامنظم شود. در طول این مدت، بسیار مهم است که از خود مراقبت کنید، امنیت خود را تضمین کنید، و تصمیم بگیرید که چه چیزی برای شما در رابطه سالم تر است. در ادامه نحوه برخورد با افراد دستکاری کننده روانی توصیح داده شده است:
شریک زندگی:
برای مدیریت یک شریک که به رفتار های دستکاری روانی دست می زند، بهتر است:
-
بررسی کنید که تاکتیک های دستکاری در رابطه استفاده می شود.
-
در مورد تاثیر آن تاکتیک ها صحبت کنید و در بیان نیازهای خود و اینکه چگونه هر دو طرف می توانند به طور موثرتری ارتباط برقرار کنند شفاف باشید.
-
مشارکت خود را در مشکلات بپذیرید و نگرانی های خود را به گونه ای تنظیم کنید که دیدگاه شما را بدون سرزنش و تاکید به اشتراک بگذارد.
-
تعیین و اجرای مرزها، زوج یا مشاوره ازدواج می تواند راه بسیار خوبی برای دریافت حمایت بیشتر باشد.
مراقبت از خود به صورت فردی از طریق مشاوره، حمایت از عزیزان، یا خودمراقبتی و استراتژی های کاهش استرس می تواند به بهبود کمک کند.
والدین
کنار آمدن با والدینی که از نظر عاطفی دستکاری می کنند می تواند سخت باشد. با به اشتراک گذاشتن دیدگاه خود در مورد آنچه اتفاق می افتد و چگونگی تاثیر آن بر پویایی، نگرانی های خود را با آرامش و به طور مختصر برطرف کنید. در مورد چیزهایی که نیاز دارید و اینکه چگونه رابطه را می توان بهبود بخشید، شفاف باشید. در صورت نیاز یک فرد مورد اعتماد را پیدا کنید که بتواند به تسهیل گفتگو کمک کند. خانواده درمانی ممکن است منبعی برای کمک به خانواده ها در شناسایی مشکلات و بهبود روابط باشد.
دوست
برای کمک به مدیریت رفتارهای دستکاری روانی در یک دوستی، در مورد آنچه در رابطه نیاز دارید روشن باشید و راه حل های مفیدی برای بهبود وضعیت ارائه دهید. شما باید تصمیم بگیرید که چه مرزهایی دارید و این آزادی را دارید که اگر چیزی درست نیست بگویید "نه". به یاد داشته باشید، اگر دوستی یا هر نوع رابطه دیگری برای شما سالم نیست، همیشه می توانید تصمیم بگیرید که به آن پایان دهید.
همکار یا رئیس
پرداختن به رفتارهای دستکاری روانی در محل کار می تواند به ویژه چالش برانگیز باشد، به خصوص اگر می ترسید شغل و معیشت خود را از دست بدهید. اما مهم است که یک گفتگوی صادقانه در مورد تاثیر مخرب رفتار دستکاری در محل کار داشته باشید اگر نمی توانید مشکل را بین خودتان حل کنید، ممکن است وقت آن رسیده باشد که به یک سرپرست یا مدیر اطلاع دهید.
سوالات متداول
1- دستکاری روانی چیست؟
یک فردی که دستکاری روانی انجام می دهد، اغلب در طول زمان درگیر رفتارهای مضر می شود که در متن مقاله شرح داده شده است.
2- علائم دستکاری روانشناختی چیست؟
افرادی که دیگران را دستکاری می کنند ویژگی های مشترکی دارند که باید به دنبال آنها باشید و در متن مقاله شرح داده شده است.
3- علت دستکاری روانی چیست؟
روابط ناکارآمد در دوران کودکی ممکن است به الگوهای ارتباطی و مدل های رفتاری ناسالم دستکاری روانشناختی کمک کند که در متن مقاله مطرح شده است.
پاسخ مشاور: بله