در دنیای امروزی که سلامت جسمی و روانی از اهمیت بسیاری برخوردار است، مسائلی مانند تنبلی تخمدان برای بسیاری از زنان موضوعی مهم و نگران کننده است. تنبلی تخمدان یکی از اختلالاتی است که می تواند تاثیر قابل توجهی بر روی کیفیت زندگی، سلامت عمومی و حتی روابط شخصی داشته باشد.
این مشکل می تواند باعث باروری ناموفق، نامنظمی در دوره های قاعدگی و اختلالات هورمونی شود که تاثیرات عمیقی بر زندگی روزمره زنان دارد. اگر این مشکل را دارید، ممکن است اغلب پریود نشوید یا ممکن است پریودهایی داشته باشید که چند روز بیشتر طول بکشد. همچنین ممکن است هورمونی به نام آندروژن در بدن شما بیش از حد باشد. در این مقاله در مورد تنبلی تخمدان صحبت شده است.
تنبلی تخمدان چیست
تنبلی تخمدان یا سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) یک وضعیت ناهنجار در سیستم تولید هورمون های زنانه است که ممکن است منجر به مشکلات مختلفی شود. در شرایط طبیعی، تخمدان ها با ترشح هورمون های مختلفی مانند استروژن و پروژسترون، تنظیم و کنترل دوره قاعدگی و باروری در زنان را به دست می آورند. اما در صورت تنبلی تخمدان، این فرایند ممکن است به نحوی مختل شده و باعث عدم تولید تخمک های سالم، ناقص یا عدم تولید هورمون های لازم برای رشد و تغذیه رحم و غشاء مخاطی رحم شود.
تنبلی تخمدان ممکن است به عنوان یک اختلال هورمونی یا اختلال تولید تخمک تعریف شود. علائم آن می تواند شامل عدم تنظیم دوره های قاعدگی یا عدم وجود آن ها، استفاده از تستوسترون بیش از حد در بدن زنان (که می تواند باعث رشد موهای زائد، لک های چربی و مشکلات پوستی شود)، آکنه و مشکلات باروری مانند عدم باروری یا سقط جنین مکرر باشد. تشخیص و مدیریت این مشکل توسط پزشکان و متخصصان صورت می گیرد و ممکن است شامل استفاده از دارو ها، تغذیه مناسب، تمرینات ورزشی و در برخی موارد، روش های درمانی مانند باروری مساعد باشد.
در سندرم تخمدان پلی کیستیک، کیسه های کوچکی از مایع در امتداد لبه بیرونی تخمدان ایجاد می شود. به این ها کیست می گویند. کیست های کوچک پر از مایع حاوی تخمک های نابالغ هستند که به این ها فولیکول می گویند. فولیکول ها نمی توانند به طور منظم تخمک ها را آزاد کنند.
علائم تنبلی تخمدان
علائم تنبلی تخمدان ممکن است متنوع باشند و برای هر فرد متفاوت باشند. افرادی که سندرم تخمدان پلی کیستیک دارند ممکن است هیچ علائمی نداشته باشند یا ممکن است با علائمی که در ادامه مطرح شده است، مواجه شوند.
عدم تنظیم دوره های قاعدگی (آمنورها)
دوره های قاعدگی نامنظم یا عدم وجود آنها می تواند یکی از علائم اصلی تنبلی تخمدان باشد. این ممکن است شامل دوره های پریودی نامنظم، دوره های خیلی کوتاه یا خیلی طولانی یا حتی عدم داشتن دوره های پریود برای مدت طولانی باشد.
علائم هورمونی
افزایش تستوسترون در بدن زنان می تواند باعث ظهور علائمی مانند رشد مو های زائد در ناحیه صورت، سینه، عضله ها، یا پشت بدن باشد. همچنین ممکن است علائمی همچون آکنه، چربی زایی پوست و لک های پوستی نیز دیده شود.
مشکلات باروری
تنبلی تخمدان می تواند باعث مشکلات باروری شود، از جمله عدم توانایی برای بارداری یا سقط جنین مکرر.
علائم درد و ناراحتی
برخی از افراد ممکن است دردهای پریودی در ناحیه تخمدان ها یا ناحیه پایینی شکم را تجربه کنند.
تغییرات در وزن
سندرم تخمدان پلی کیستیک ممکن است باعث تغییرات در وزن شود، از جمله افزایش وزن یا حتی سختی در کاهش وزن باشد.
اگر شما یا کسی که می شناسید به هر یک از این علائم مشکوک هستید، مهم است که با یک پزشک یا متخصص زنان مشورت کنید تا تشخیص دقیق و درمان مناسب را دریافت کنید.
علت تنبلی تخمدان
علت دقیق تنبلی تخمدان ناشناخته است. شواهدی وجود دارد که ژنتیک نقش دارد. چندین عامل دیگر از جمله چاقی، نیز در ایجاد این مشکل دخیل هستند. سطح بالای آندروژن مانع از ترشح تخمک توسط تخمدان ها می شود که باعث چرخه های قاعدگی نامنظم می شود. تخمک گذاری نامنظم همچنین می تواند باعث ایجاد کیسه های کوچک پر از مایع در تخمدان شما شود. آندروژن بالا همچنین باعث آکنه و رشد موهای زائد در زنان است.
افزایش سطح انسولین باعث می شود که تخمدان های شما هورمون های مردانه (آندروژن ها) بسازند و آزاد کنند. افزایش هورمون های مردانه تخمک گذاری را سرکوب می کند و به سایر علائم تنبلی تخمدان کمک می کند. انسولین به بدن شما کمک می کند تا گلوکز (قند) را پردازش کرده و از آن برای انرژی استفاده کند. مقاومت به انسولین به این معنی است که بدن شما انسولین را به درستی پردازش نمی کند و منجر به افزایش سطح گلوکز در خون می شود.
همه افراد مبتلا به مقاومت به انسولین دارای گلوکز یا دیابت بالا نیستند، اما مقاومت به انسولین می تواند منجر به دیابت شود. اضافه وزن یا چاقی نیز می تواند به مقاومت به انسولین کمک کند. افزایش سطح انسولین، حتی اگر گلوکز خون شما نرمال باشد، می تواند نشان دهنده مقاومت به انسولین باشد.
افراد مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک تمایل به التهاب مزمن با درجه پایین دارند. پزشک شما می تواند آزمایش های خونی را انجام دهد که سطح پروتئین واکنش گر و گلبول های سفید خون را اندازه گیری می کند که می تواند سطح التهاب را در بدن شما نشان دهد.
تاثیر تنبلی تخمدان بر بدن
سطح آندروژن بالاتر از حد طبیعی می تواند بر باروری و سایر جنبه های سلامتی شما تاثیر بگذارد. برای باردار شدن باید تخمک گذاری کنید. زنانی که به طور منظم تخمک گذاری نمی کنند، تعداد زیادی تخمک برای بارور شدن آزاد نمی کنند. PCOS یکی از علل اصلی ناباروری در زنان است.
تا 80 درصد از زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک دارای اضافه وزن یا چاقی هستند، چاقی و تنبلی تخمدان خطر ابتلا به موارد زیر را افزایش می دهند:
-
قند خون بالا
-
فشار خون بالا
-
کلسترول خوب HDL پایین
-
کلسترول بد LDL بالا
این عوامل با هم سندرم متابولیک نامیده می شوند و خطر ابتلا به موارد زیر را افزایش می دهند:
-
بیماری قلبی
-
دیابت
-
سکته
آپنه خواب از دیگر عوارض تنبلی تخمدان است، این وضعیت باعث مکث های مکرر در تنفس در طول شب می شود که خواب را مختل می کند. آپنه خواب در زنانی که اضافه وزن دارند شایع تر است، به خصوص اگر آنها PCOS نیز داشته باشند. خطر آپنه خواب در زنانی که هم چاقی و هم تنبلی تخمدان دارند، 5 تا 10 برابر بیشتر از زنان بدون این مشکل است.
در طی تخمک گذاری، پوشش داخلی رحم ریزش می کند. اگر هر ماه تخمک گذاری نکنید، پوشش ممکن است ایجاد شود. ضخیم شدن دیواره رحم می تواند خطر ابتلا به سرطان آندومتر را افزایش دهد. همچنین تغییرات هورمونی و علائمی مانند رشد موهای ناخواسته می تواند بر احساسات شما تاثیر منفی بگذارد. بسیاری از مبتلایان به تنبلی تخمدان در نهایت افسردگی و اضطراب را تجربه می کنند.
درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک
درمان تنبلی تخمدان معمولا با تغییرات و اصلاح سبک زندگی مانند کاهش وزن، رژیم غذایی و ورزش شروع می شود. از دست دادن فقط 5 تا 10 درصد وزن بدن می تواند به تنظیم چرخه قاعدگی و بهبود علائم کمک کند. کاهش وزن همچنین می تواند:
-
سطح کلسترول را بهبود بخشد.
-
انسولین را کاهش دهد.
-
خطر بیماری قلبی و دیابت را کاهش می دهد.
هر رژیمی که به کاهش وزن کمک کند می تواند به وضعیت شما نیز کمک کند. با این حال برخی از رژیم های غذایی ممکن است مزایایی نسبت به سایرین داشته باشند. مطالعاتی که رژیم های غذایی را برای سندرم تخمدان پلی کیستیک مقایسه کرده اند، نشان دادند که رژیم های کم کربوهیدرات هم برای کاهش وزن و هم برای کاهش سطح انسولین موثر هستند.
یک رژیم غذایی با شاخص گلیسمی پایین (GI پایین) که بیشتر کربوهیدرات ها را از میوه ها، سبزیجات و غلات کامل دریافت می کند، به تنظیم چرخه قاعدگی بهتر از رژیم کاهش وزن معمولی کمک می کند. چند مطالعه نشان داده اند که 30 دقیقه ورزش با شدت متوسط حداقل 3 روز در هفته می تواند به کاهش وزن زنان مبتلا به تنبلی تخمدان کمک کند. کاهش وزن با ورزش همچنین باعث بهبود تخمک گذاری و سطح انسولین می شود.
ورزش وقتی با یک رژیم غذایی سالم ترکیب شود حتی مفیدتر است. رژیم غذایی همراه با ورزش به شما کمک می کند وزن بیشتری نسبت به هر یک از مداخلات به تنهایی کاهش دهید و خطر ابتلا به دیابت و بیماری قلبی را کاهش می دهد. همچنین شواهدی وجود دارد که نشان می دهد طب سوزنی می تواند به بهبود این مشکل کمک کند، اما تحقیقات بیشتری مورد نیاز است. سایر درمان های رایج پزشکی شامل موارد زیر است. قرص های ضد بارداری و سایر داروها می توانند به تنظیم چرخه قاعدگی و درمان علائم تنبلی تخمدان مانند رشد مو و آکنه کمک کنند.
قرص های ضد بارداری
مصرف روزانه پروژستین می تواند:
-
بازگرداندن تعادل هورمونی طبیعی
-
تنظیم تخمک گذاری
-
از بین بردن علائمی مانند رشد موهای زائد
-
محافظت در برابر سرطان آندومتر
این هورمون ها به صورت قرص، چسب یا حلقه واژن می آیند.
متفورمین
متفورمین (گلوکوفاژ، فورتامت) دارویی است که برای درمان دیابت نوع 2 استفاده می شود. همچنین با بهبود سطح انسولین تنبلی تخمدان را درمان می کند. یک مطالعه نشان داد که مصرف متفورمین در حین ایجاد تغییرات در رژیم غذایی و ورزش، کاهش وزن را بهبود می بخشد، قند خون را کاهش می دهد و چرخه قاعدگی طبیعی را بهتر از تغییر در رژیم غذایی و ورزش به تنهایی بازیابی می کند.
کلومیفن
کلومیفن (کلومید) یک داروی باروری است که می تواند به باردار شدن زنان مبتلا به PCOS کمک کند. توجه به این نکته مهم است که، همانطور که در مورد برنامه ریزی خانواده بحث می کنید، به خاطر داشته باشید که کلومیفن شانس دوقلو ها و دیگر چند قلوزایی را افزایش می دهد.
داروهای رفع موهای زائد
چند درمان می تواند به خلاص شدن از شر موهای زائد یا جلوگیری از رشد آن کمک کند. کرم افلورنیتین یک داروی تجویزی است که رشد مو را کند می کند. با لیزر موهای زائد و الکترولیز می توان از شر موهای زائد صورت و بدن خلاص شد.
عمل جراحی
اگر سایر درمان ها موثر واقع نشدند، جراحی می تواند گزینه ای برای بهبود باروری باشد. حفاری تخمدان روشی است که با لیزر یا سوزن نازک گرم شده در تخمدان سوراخ های کوچکی برای بازگرداندن تخمک گذاری طبیعی ایجاد می کند.
سوالات متداول
1- تنبلی تخمدان چیست؟
تنبلی تخمدان یا سندرم تخمدان پلی کیستیک یک وضعیت ناهنجار در سیستم تولید هورمون های زنانه است که در متن مقاله شرح داده شده است.
2- علائم تنبلی تخمدان چیست؟
علائم تنبلی تخمدان ممکن است متنوع بوده و برای هر فرد متفاوت باشند که در متن مقاله کامل توضیح داده شده است.
3- علت تنبلی تخمدان چیست؟
علت دقیق تنبلی تخمدان ناشناخته است اما شواهدی وجود دارد که ژنتیک نقش دارد که در متن مقاله شرح داده شده است.