کورتیزول چیست

آیا اخیرا استرس داشته اید، وزن اضافه کرده اید یا متوجه شده اید که فشار خون یا سطح گلوکز شما بالا رفته است؟ اگر چنین است، احتمالا علائم خود را به صورت آنلاین جستجو کرده اید و ممکن است با "سطح کورتیزول بالا" به عنوان دلیل احتمالی آنچه که تجربه می کنید مواجه شده باشید.

به هر حال، منطقی است، فشار خون بالا، قند خون بالا، افزایش ناگهانی وزن در صورت و شکم، نازک شدن پوست و ترک های پوستی همگی می توانند علائم بیماری هایی باشند که با افزایش سطح کورتیزول مرتبط هستند. اما علیرغم آنچه ممکن است در اینترنت مشاهده کنید، شرایط مربوط به کورتیزول بسیار نادر است.  در این مقاله در مورد کورتیزول بیشتر صحبت شده است.

کورتیزول چیست

کورتیزول یک هورمون گلوکوکورتیکوئیدی است که غدد فوق کلیوی شما تولید و آزاد می کنند. هورمون ها مواد شیمیایی هستند که عملکرد های مختلف بدن را با انتقال پیام از طریق خون به اندام ها، پوست، ماهیچه ها و سایر بافت ها هماهنگ می کنند. این سیگنال ها به بدن شما می گویند که چه کاری و چه زمانی باید انجام دهد.

گلوکوکورتیکوئیدها نوعی هورمون استروئیدی هستند. آنها التهاب را در تمام بافت های بدن شما سرکوب می کنند و متابولیسم را در عضلات، چربی، کبد و استخوان ها کنترل می کنند. گلوکوکورتیکوئید ها همچنین بر چرخه خواب و بیداری تاثیر می گذارند. غدد فوق کلیوی، غدد مثلثی شکل کوچکی هستند که در بالای هر یک از دو کلیه شما قرار دارند. آنها بخشی از سیستم غدد درون ریز هستند. کورتیزول یک هورمون ضروری است که تقریبا بر هر اندام و بافت بدن شما تاثیر می گذارد. نقش های مهم زیادی ایفا می کند، از جمله:

• تنظیم پاسخ استرس بدن شما

• کمک به کنترل استفاده بدن از چربی ها، پروتئین ها و کربوهیدرات ها یا متابولیسم

• سرکوب التهاب

• تنظیم فشار خون

• تنظیم قند خون

• کمک به کنترل چرخه خواب و بیداری

بدن شما به طور مداوم سطوح کورتیزول شما را برای حفظ سطوح ثابت (هموستاز) کنترل می کند. سطوح بالاتر از حد طبیعی یا پایین تر از حد طبیعی کورتیزول می تواند برای سلامتی شما مضر باشد.

حتما بخوانید: ارتباط استرس و بی خوابی

 

 

آیا کورتیزول هورمون استرس است

کورتیزول به طور گسترده به عنوان "هورمون استرس" شناخته می شود. با این حال، علاوه بر تنظیم پاسخ استرس بدن، اثرات و عملکردهای مهم زیادی در سراسر بدن شما دارد. همچنین مهم است که به یاد داشته باشید که از نظر بیولوژیکی، انواع مختلفی از استرس وجود دارد، از جمله:

1استرس حاد:

استرس حاد زمانی اتفاق می افتد که در مدت زمان کوتاهی در معرض خطر ناگهانی قرار بگیرید. به عنوان مثال، اجتناب از تصادف رانندگی یا تعقیب و گریز توسط یک حیوان موقعیت هایی هستند که باعث استرس حاد می شوند.

2استرس مزمن:

استرس مزمن (طولانی مدت) زمانی اتفاق می افتد که شما موقعیت های مداومی را تجربه می کنید که باعث ناامیدی یا اضطراب می شود. به عنوان مثال، داشتن یک شغل دشوار یا خسته کننده یا داشتن یک بیماری مزمن می تواند باعث استرس مزمن شود.

3استرس تروماتیک:

استرس ترومایی زمانی اتفاق می افتد که شما یک رویداد تهدید کننده زندگی را تجربه می کنید که باعث ترس و احساس درماندگی می شود. به عنوان مثال، تجربه یک رویداد آب و هوایی شدید، مانند گردباد، یا تجربه جنگ یا تجاوز جنسی می تواند باعث استرس آسیب زا شود. در برخی موارد، این رویداد ها می تواند منجر به اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) شود.

وقتی هر یک از این انواع استرس را تجربه می کنید، بدن شما کورتیزول ترشح می کند.

حتما بخوانید: استرس پس از سانحه

نحوه عملکرد کورتیزول بر بدن

تقریبا تمام بافت های بدن شما گیرنده های گلوکوکورتیکوئیدی دارند. به همین دلیل، کورتیزول می تواند تقریبا بر هر سیستم اندام بدن شما تاثیر بگذارد، از جمله:

• سیستم عصبی

• سیستم ایمنی

• سیستم قلبی عروقی

• دستگاه تنفسی

• سیستم تولید مثل (زن و مرد)

• سیستم اسکلتی عضلانی

• سیستم پوششی (پوست، مو، ناخن، غدد و اعصاب)

به طور خاص، کورتیزول به روش های زیر بر بدن شما تاثیر می گذارد:

تنظیم پاسخ استرس بدن

در مواقع استرس، بدن شما می تواند پس از ترشح هورمون های «جنگ یا گریز» خود، مانند آدرنالین، کورتیزول ترشح کند، بنابراین شما همچنان در حالت آماده باش هستید. علاوه بر این، کورتیزول باعث آزاد شدن گلوکز (قند) از کبد شما برای انرژی سریع در زمان استرس می شود.

تنظیم متابولیسم

کورتیزول به کنترل نحوه استفاده بدن از چربی ها، پروتئین ها و کربوهیدرات ها برای انرژی کمک می کند.

سرکوب التهاب

در جهش های کوتاه، کورتیزول می تواند با محدود کردن التهاب، ایمنی شما را تقویت کند. با این حال، اگر سطح کورتیزول شما به طور مداوم بالا باشد، بدن شما می تواند به داشتن کورتیزول بیش از حد در خون عادت کند که می تواند منجر به التهاب و تضعیف سیستم ایمنی شود.

تنظیم فشار خون

نحوه دقیق تنظیم فشار خون توسط کورتیزول در انسان نامشخص است. با این حال، سطوح بالای کورتیزول می تواند باعث فشار خون بالا شود و سطوح پایین تر از حد طبیعی کورتیزول می تواند باعث کاهش فشار خون شود.

افزایش و تنظیم قند خون

در شرایط عادی، کورتیزول اثر انسولین، هورمونی که لوزالمعده شما تولید می کند، برای تنظیم قند خون متعادل می کند. کورتیزول با آزاد کردن گلوکز ذخیره شده قند خون را افزایش می دهد، در حالی که انسولین قند خون را کاهش می دهد. سطوح بالای کورتیزول مزمن می تواند منجر به افزایش مداوم قند خون (هیپرگلیسمی) شود. این می تواند باعث دیابت نوع 2 شود.

کمک به کنترل چرخه خواب و بیداری

تحت شرایط منظم، هنگام عصر که به خواب می روید، سطح کورتیزول کمتری دارید و صبح درست قبل از بیدار شدن، سطح کورتیزول شما به اوج می رسد. این نشان می دهد که کورتیزول نقش مهمی در شروع بیداری ایفا می کند و در ریتم شبانه روزی بدن شما نقش دارد.

سطوح بهینه کورتیزول برای زندگی و برای حفظ چندین عملکرد بدن ضروری است. اگر سطح کورتیزول شما به طور مداوم بالا یا پایین باشد، می تواند تاثیرات منفی بر سلامت کلی شما داشته باشد.

حتما بخوانید: عوارض قرص ضد استرس

علائم سطح کورتیزول بالا و پایین

علائم سندرم کوشینگ به میزان افزایش سطح کورتیزول شما بستگی دارد. علائم و نشانه های رایج سطوح بالاتر و پایین تر از حد طبیعی کورتیزول عبارتند از:

علائم سطح بالای کورتیزول:

• افزایش وزن به خصوص در صورت و شکم

• رسوبات چربی بین تیغه های شانه شما

• علائم کشش گسترده و بنفش روی شکم شما (شکم)

• ضعف عضلانی در بالای بازوها و ران ها

• قند خون بالا که اغلب به دیابت نوع 2 تبدیل می شود

• فشار خون بالا (فشار خون بالا)

• رشد بیش از حد مو (هیرسوتیسم) در افرادی که در بدو تولد به عنوان ماده انتخاب شده اند

• استخوان های ضعیف (پوکی استخوان) و شکستگی

علائم سطح پایین کورتیزول:

داشتن سطح کورتیزول کمتر از حد طبیعی (هیپوکورتیزولیسم) نارسایی آدرنال در نظر گرفته می شود. دو نوع نارسایی آدرنال وجود دارد: اولیه و ثانویه. علل نارسایی آدرنال عبارتند از:

• نارسایی اولیه آدرنال: نارسایی اولیه آدرنال معمولا توسط یک واکنش خود ایمنی ایجاد می شود که در آن سیستم ایمنی بدن شما بدون هیچ دلیل شناخته شده ای به سلول های سالم غدد فوق کلیوی حمله می کند. این بیماری آدیسون نامیده می شود. غدد آدرنال شما همچنین می توانند در اثر عفونت یا از دست دادن خون به بافت ها آسیب ببینند (خونریزی آدرنال). همه این شرایط تولید کورتیزول را محدود می کند.

• نارسایی ثانویه آدرنال: اگر غده هیپوفیز کم کار (هیپوفیتاریسم) یا تومور هیپوفیز دارید، می تواند تولید ACTH را محدود کند. ACTH به غدد آدرنال شما سیگنال می دهد که کورتیزول بسازند، بنابراین ACTH محدود منجر به تولید محدود کورتیزول می شود.

• همچنین می توانید پس از قطع درمان با دارو های کورتیکواستروئیدی، سطح کورتیزول پایین تر از حد طبیعی داشته باشید، به خصوص اگر پس از مدت زمان مصرف، مصرف آنها را خیلی سریع متوقف کنید.

حتما بخوانید: استرس کودکان

راه های برقراری تعادل در سطح کورتیزول

اگر سندرم کوشینگ (سطوح بسیار بالای کورتیزول) دارید، برای کاهش سطح کورتیزول خود به درمان پزشکی نیاز دارید. درمان معمولا شامل دارو و یا جراحی است. اگر سطح کورتیزول شما کمتر از حد طبیعی باشد، به درمان پزشکی نیز نیاز خواهید داشت. با این حال، به طور کلی چندین کار روزمره وجود دارد که می توانید برای کاهش سطح کورتیزول و حفظ آن در محدوده بهینه انجام دهید، از جمله:

خواب با کیفیت داشته باشید.

مشکلات مزمن خواب، مانند آپنه انسدادی خواب، بی خوابی یا کار در شیفت شب، با سطوح بالاتر کورتیزول مرتبط است.

به طور منظم ورزش کنید.

چندین مطالعه نشان داده اند که ورزش منظم به بهبود کیفیت خواب و کاهش استرس کمک می کند، که می تواند به کاهش سطح کورتیزول در طول زمان کمک کند.

یاد بگیرید استرس و الگو های تفکر استرس زا را محدود کنید.

آگاهی از الگوی تفکر، تنفس، ضربان قلب و سایر نشانه های تنش به شما کمک می کند استرس را در زمان شروع آن تشخیص دهید و می تواند به شما در جلوگیری از بدتر شدن آن کمک کند.

تمرینات تنفس عمیق را انجام دهید.

تنفس کنترل شده به تحریک سیستم عصبی پاراسمپاتیک، سیستم "استراحت و هضم" شما کمک می کند که به کاهش سطح کورتیزول کمک می کند.

با خود لذت ببرید و بخندید.

خندیدن باعث ترشح اندورفین و سرکوب کورتیزول می شود. شرکت در سرگرمی ها و فعالیت های سرگرم ‌کننده نیز می تواند احساس خوب بودن را افزایش دهد، که ممکن است سطح کورتیزول شما را کاهش دهد.

روابط سالم را حفظ کنید.

روابط جنبه مهمی از زندگی ماست. داشتن روابط پرتنش و ناسالم با عزیزان یا همکاران می تواند باعث استرس مکرر و افزایش سطح کورتیزول شما شود.

اگر علائم سندرم کوشینگ یا نارسایی آدرنال را تجربه کردید، با پزشک خود تماس بگیرید. اگر در مورد سطح استرس روزانه خود نگران هستید، با پزشک در مورد اقداماتی که می توانید برای به حداقل رساندن علائم استرس خود و سالم ماندن انجام دهید صحبت کنید.

کورتیزول یک هورمون ضروری است که بر چندین جنبه از بدن شما تاثیر می گذارد. در حالی که چندین کار وجود دارد که می توانید برای محدود کردن استرس خود و در نتیجه مدیریت سطح کورتیزول خود انجام دهید، گاهی اوقات داشتن سطوح غیرطبیعی بالا یا پایین کورتیزول از کنترل شما خارج است.

اگر علائم سطوح کورتیزول بالا یا پایین، مانند افزایش یا کاهش وزن و فشار خون بالا یا پایین را تجربه کردید، مهم است که با ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی خود تماس بگیرید. آنها می توانند آزمایش های ساده ای را انجام دهند تا ببینند آیا غدد فوق کلیوی یا غده هیپوفیز شما مسئول علائم شما هستند یا خیر.

حتما بخوانید: استرس بارداری

 

 

سوالات متداول

1- کورتیزول چیست؟

کورتیزول یک هورمون ضروری است که تقریبا بر هر اندام و بافت بدن شما تاثیر می گذارد که در متن مقاله شرح داده شده است.

2- آیا کورتیزول هورمون استرس است؟

بله کورتیزول به طور گسترده به عنوان هورمون استرس شناخته می شود که در متن مقاله به طور کامل توضیح داده شده است.

3- نحوه عملکرد کورتیزول بر بدن چیست؟

در مواقع استرس، بدن شما می تواند پس از ترشح هورمون های جنگ یا گریز خود، مانند آدرنالین، کورتیزول ترشح کند که در متن مقاله شرح داده شده است.