شاخه های روانشناسی

افراد با هم متفاوت بوده و در شرایط مختلف زندگی نیز به گونه ای متفاوت و منحصر به فرد عمل می کنند، دلیل این امر تفاوت در شخصیت و تجربه افراد هست. برخی افراد در برخورد با مشکلات زندگی خود را شکست خورده می دانند و فورا افسرده می شوند، اما ممکن است گروهی دیگر روحیه جنگنده داشته باشند. اما چگونه می توان با اعتماد به نفس بیشتری در مقابل مشکلات ایستاد و با آن ها برخورد کرد؟ اصلا به طور کلی اختلالات روانی مانند افسردگی ، اسکیزوفرنی ، وسواس و غیره چگونه تشخیص داده شده و چگونه درمان می شوند ؟ 

سوالاتی که درباره بشر ، رفتار هایش ، ذهن و روانش می توان پرسید بسیار زیاد هستند اما علمی وجود دارد که مسئول پاسخگویی به این سوالات است . علم روانشناسی در شاخه ها و زمینه های متفاوت به بسیاری از سوالات بشر پاسخ داده است . برای اینکه گرایش های روانشناسی را بشناسید و بدانید پاسخ هر سوالتان را در کدام شاخه باید جستجو کنید ، می توانید این مقاله را مطالعه کنید .

علم روانشناسی چیست

در صورتی که بتوان روانشناسی را یک روش علمی حساب کرد، این روش بسیار جدید بوده و بیشتر پیشرفت های آن طی 150 سال پیش رخ داده است. اما اگر آن را مرتبط با فلسفه بدانیم ، بسیار قدمت داشته و ریشه آن را باید در یونان باستان 400 یا 500 سال قبل از میلاد جستجو کنیم . 

روانشناسی علم مطالعه ذهن و رفتار است و چهار هدف عمده را دنبال می کند : 

شاخه های روانشناسی کدامند

ذهن بشر بسیار پیچیده است و نمیتوان آن را تنها از یک روش و یک جنبه بررسی کرد و از طرف دیگر ، مشکلاتی که به ذهن و روان مربوط می شوند، مانند مشکلات جسمی نیستند که علائم و عوارض قابل مشاهده بدنی داشته باشند. بنابراین روانشناسان رفتار افراد را مشاهده می کنند و برای یک رفتار به خصوص، بسته به گرایش نظری شان، دلایل متنوعی بیان می کنند.

از نقش های اصلی روانشناس می توان ملاقات با بیماران، ارزیابی رفتار و افکار آن ها، پیدا کردن مشکل و شروع درمان از راه های مناسب را نام برد. اما این تنها یکی از نقش های روانشناسان است و مربوط به حیطه کلینیک و بالینی می شود و بقیه روانشناسان در شاخه های متنوع دیگر به گونه ای دیگر به کمک بشر می پردازند. آنها ممکن است در گرایش های متفاوتی فعالیت داشته باشند که در این بخش انواع این گرایش ها و شاخه های روانشناسی بیان می شوند .

1. روانشناسی بالینی

این نوع روانشناسی به آسیب شناسی روانی و رفتارهای غیر عادی مربوط می شود . روانشناسان بالینی با ادغام کردن نظریه ها و عمل ، شروع به تشخیص و درمان انواع مختلفی از اختلالات روانشناختی از جمله اضطراب و افسردگی می کنند .

بنابراین روانشناسانی که خدمات بالینی یا مشاوره ای ارائه می دهند، اختلالات روانی، عاطفی و رفتاری را ارزیابی و درمان می کنند. آنها از علم روانشناسی برای درمان مشکلات پیچیده انسانی و ترویج تغییر استفاده می کنند. آنها همچنین انعطاف پذیری را ارتقا می دهند و به افراد کمک می کنند تا نقاط قوت خود را کشف کنند.

2. روانشناسی شناختی

تمرکز اصلی روانشناسی شناختی بر مسائلی مانند حل مسئله ، حافظه ، یادگیری و زبان است و به چگونگی تفکر ، ادراک ، یادآوری و غیره می پردازد . این شاخه از روانشناسی ارتباط نزدیکی با علوم اعصاب ، فلسفه و زبان شناسی دارد .

اگر می خواهید بدانید که اطلاعات چگونه درون مغز پردازش و ذخیره می شوند و یا به دنبال برنامه هایی برای بهبود حافظه و افزایش تمرکز حواس خود هستید ، می توانید در حوزه روانشناسی شناختی ، پاسخ سوالاتتان را بیابید .

3. روانشناسی تحول

هر فردی در طول زندگی خود از دوره جنینی تا پیری و حتی مرگ یک مسیر پر فراز و نشیب را طی می کند و تغییرات بسیاری را در هر مرحله تجربه می کند . وظیفه بررسی تمامی مراحل تحول و تغییرات روانشناختی که در هر مرحله اتفاق می افتد بر عهده شاخه ای از روانشناسی است که روانشناسی تحول نامیده می شود .

تاثیر محیط بر رشد افراد چقدر است ؟ زبان در کدام مرحله به وجود می آید و چه مواردی می تواند بر رشد آن تاثیر داشته باشد ؟ شکل گیری هویت در دوره نوجوانی و بحران بلوغ چگونه هستند ؟ روانشناسی رشد به سوالات این چینین پاسخ می دهد .

بنابراین روانشناسان تحولی،  رشد و تکامل انسان را در طول عمر مطالعه می کنند از جمله تحول فیزیکی، شناختی، اجتماعی، فکری، ادراکی، شخصیتی و عاطفی.و روانشناسان رشدی که در کالج ها و دانشگاه ها کار می کنند عمدتاً بر روی تحقیق یا تدریس تمرکز می کنند.

4. روانشناسی قانونی

این شاخه از روانشناسی به عنوان تقاطع روانشناسی و قانون تعریف می شود و کسانی که در این زمینه فعالیت می کنند اصول روانشناسی را در موارد حقوقی به کار می برند . مطالعه رفتار های مجرمانه در سیستم های جزایی می تواند بخشی از وظایف یک روانشناس قانونی باشد .

یک روانشناس قانونی وظایف گسترده ای دارند از جمله : ارائه شهادت در پرونده های دادگاه ، ارزیابی کودکان در موارد مشکوک به کودک آزاری ، آماده سازی کودکان برای شهادت و ارزیابی صلاحیت ذهنی مظنونان جنایی .

5. روانشناسی سلامت

روانشناسی سلامت چگونگی تأثیر عوامل بیولوژیکی، اجتماعی و روانی بر سلامت و بیماری را بررسی می کند. روانشناسان سلامت از علم روانشناسی برای ارتقای سلامت، پیشگیری از بیماری و بهبود سیستم های مراقبت بهداشتی استفاده می کنند.

روانشناسی سلامت را پزشکی رفتاری یا روانشناسی پزشکی نیز می نامند. یک پزشک اغلب ابتدا به علل بیولوژیکی یک بیماری نگاه می کند مانند بیماری صرع، اما یک روانشناس سلامت تمام آنچه که ممکن است بر وضعیت سلامتی یک فرد تأثیر بگذارد را مورد توجه قرار می دهد .

 این عوامل می توانند شامل وضعیت اقتصادی اجتماعی ، تحصیلات و سوابق و غیره بیمار باشد که ممکن است بر بیماری اش تأثیرگذاشته باشد . مسئله مورد علاقه روانشناسان سلامت ، بهبود و ارتقای سلامتی ایست و اغلب با موضوعات مرتبط با سلامتی مانند کنترل وزن ، ترک سیگار ، مدیریت استرس و تغذیه سروکار دارند.

6. عصب روانشناسی

مغز آدمی می تواند در بروز انواع رفتار ها ، تاثیر مستقیم داشته باشد بنابراین در صورت مشاهده مشکل رفتاری در یک فرد ، روانشناسانی که گرایششان عصب روانشناسی است با استفاده از ثبت فعالیت الکتریکی معز بیمار ، می توانند متوجه شوند که آیا دلیل رفتار نابهنجار یک ضایعه مغزی یا عصبی است یا خیر .

7. روانشناسی اجتماعی

مطالعه نحوه تأثیرگذاری شخصیت، نگرش ها، انگیزه ها و رفتار افراد از گروه های اجتماعی و تأثیر آنها در روانشناسی اجتماعی می گنجد. روانشناس اجتماعی به دنبال درک رفتار هایی است که در اجتماعی اتفاق می افتند و به بررسی موضوعاتی مانند رفتار گروهی ، تعاملات اجتماعی ، رهبری ، ارتباطات غیر کلامی می پردازد . یک روانشناس اجتماعی می کوشد که توضیح دهد که چگونه احساسات ، رفتار و افکار ما تحت تاثیر حضور دیگران می تواند تغییر کند .

8. روانشناسی شغلی

گستره تخصصی یک روانشناس شغلی یا سازمانی ، عملکرد افراد در محل کار است . این روانشناسان به بهبود اثربخشی ، کارایی و رضایت شغلی کارکنان توجه دارند .

9. روانشناسی مشاوره

مطمئنا در زندگی همه ما لحظات پر فشار واسترس وجود دارد که نیازمند تصمیم گیری و یا سازگار شدن با شرایط هستیم ، در این هنگام یک مشاور می تواند به یاریمان بیاید . روانشناسی مشاوره یکی از بزرگترین زیر شاخه های فردی روانشناسی است . یک مشاور می تواند به بهبود سلامت اجتماعی و عاطفی و همچنین رفع نگرانی های مربوط به سلامتی ، کار ، خانواده و ازدواج افراد کمک کند و عملکرد بین فردی را در طول زندگی بهبود بخشد .

10. روانشناسی بین فرهنگی

آیا دیدگاه یک ایرانی و یک اروپایی نسبت به تحصیلات ، ازدواج ، فرزندآوری و غیره مشابه است ؟ چه چیزی باعث تفاوت دیدگاه این افراد می شود ؟ محیطی که در آن زندگی می کنیم و فرهنگی که بر این محیط حکم فرماست می تواند بسیاری از رفتار های ما را شکل دهد . یک روانشناس بین فرهنگی نحوه تاثیر عوامل فرهنگی را بر رفتار انسان ها بررسی می کند و در مورد چگونگی تفاوت رفتار در فرهنگ های مختلف در سراسر جهان تحقیق می کند .

11. روانشناسی تربیتی

روانشناسی تربیتی شاخه ای از روانشناسی است که به مدارس ، روش های تدریس ، مسائل تربیتی و نگرانی های دانش آموزان مربوط می شود. روانشناسان تربیتی معمولاً ارتباط دانش آموزان با همکلاسی ها ، والدین ، معلمان و مدیران را برای بهبود نتایج دانش آموزان بررسی می کنند.

موضوع دیگری که در گرایش روانشناسی تربیتی مورد مطالعه قرار می گیرد بررسی متغیر هایی است که می تواند یادگیری دانش آموزان را تحت تاثیر قرار دهد و از مباحث دیگر در این زمینه می توان به اختلالات یادگیری ، استعداد های درخشان ، فرایند آموزش و تفاوت های فردی اشاره کرد .

12. روانشناسی شخصیت

روانشناسی شخصیت بر مطالعه الگوهای اندیشه ، احساسات و رفتارهایی متمرکز است که باعث می شوند هر فرد ، تبدیل به یک شخصیت منحصر به فرد شود . روانشناسان شخصیت ممکن است مطالعه کنند که چگونه عوامل مختلف مانند ژنتیک ، فرزند پروری و تجارب اجتماعی بر رشد و تغییر شخصیت تأثیر می گذارند .

کلام آخر

در نهایت روانشناسی همیشه در حال پیشرفت است و زمینه ها و گرایش های جدید همچنان ظهور می کنند . لازم به یادآوری است که هیچ یک از شاخه های روانشناسی مهمتر یا بهتر از شاخه های دیگر نیستند .

 متخصصانی که در هر شاخه از روانشناسی کار می کنند می توانند به مردم کمک کنند تا خود را بهتر درک کنند ، با مشکلاتی که ممکن است با آنها روبرو شوند مقابله کنند و زندگی بهتری داشته باشند .

سوالات متداول

1- ✔️ 4 هدف عمده علم روانشناسی چیست ؟

✔️ علم روانشناسی با 4هدف عمده توصیف ، تبیین ، پیش بینی و کنترل به بررسی رفتار افراد می پردازد که توضیحاتی درباره این 4 هدف در متن مقاله بیان شده است .

2- ✔️ شاخه روانشناسی قانونی در چه مواردی کاربرد دارد ؟

✔️ ارزیابی شهادت ها در دادگاه ، بررسی کودک آزاری ها ، سلامت روانی افراد مجرم و بقیه مواردی که در متن مقاله ذکر شده اند ، در حیطه وظایف روانشناسان قانونی هستند .

3- ✔️ زیر شاخه های روانشناسی چه مواردی هستند ؟

✔️ انواع زیر شاخه های روانشناسی در این مقاله بیان شده اند که مثال هایی از آنها عبارتند از روانشناس بالینی ، روانشناسی سلامت ، روانشناسی اجتماعی و غیره .