اختلال دو قطبی چیست

اختلال یا بیماری دو قطبی (Bipolar disorder) یکی از اختلالات خلقی بوده که در آن نوسان بین خلق افسردگی و مانیا یا شیدایی دیده می شود، البته افسردگی (Depression)​ بخش غالب این بیماری بوده و مانیک (manic) کمتر رخ می دهد.

اختلال دو قطبی شامل نوع 1 و 2 بوده که نوع 1 افسردگی همراه با دوره های مانیا و نوع 2 افسردگی همراه با دوره هایپومانیا (Hypomania) می باشد، افراد در فاز شیدایی دچار خلق بالا و تحریک پذیری شده که در برخی مواقع منجر به بستری در بیمارستان می شود.

اختلال دوقطبی ملاک ها و علائم خاص خود را داشته و در گذشته آمار آن 1 درصد بوده اما این آمار روز به روز در حال افزایش است و میزان شیوع در مردان و زنان تقریبا برابر است.

اختلال دوقطبی نوع 2 شایع تر از نوع 1 بوده اما هر نوسان خلقی به معنی ابتلا به این بیماری نبوده و برای تشخیص نیاز به متخصص هست، در این مقاله اختلال دو قطبی، انواع آن، علت و درمان این بیماری مطرح شده است.

اختلال دو قطبی چیست و انواع آن

اختلال دو قطبی در دسته اختلالات خلقی قرار گرفته که فرد دچار نوسان خلقی می شود. نوسان خلق فرد بین حالت افسردگی و مانیک بوده که در اکثر مواقع احساس نا امیدی و خلق پایین را تجربه کرده و در مواقع دیگر درگیر حالت سرخوشی یا به عبارتی شیدایی است.

افراد در اختلال دو قطبی حالات عاطفی شدیدی را تجربه می کنند که خود و اطرافیان آن ها را آزار می دهد، همچنین این افراد معمولا دچار اختلال در عملکرد شغلی، اجتماعی و زندگی خود می شوند.

تعداد بسیار کمی از افراد مانیک و شیدایی بدون افسردگی را تجربه کرده و بیشتر محققان در مورد شیدایی تک قطبی صحبتی نداشته اند زیرا این مسئله بسیار نادر بوده و معمولا افراد با خلق شیدایی حداقل یک بار حالت افسردگی را تجربه کرده اند.

معمولا علائم اختلال دو قطبی در بزرگسالی رخ داده اما در نوجوانی و کودکی گاهی بروز می یابد که علت وجود آن در هر فرد متفاوت بوده، برخی ژنتیکی و برخی به دلیل محیط و نحوه تربیت درگیر آن می شوند.

اختلال دوقطبی سه نوع نوع داشته که در این جا مطرح شده است:

 دو قطبی نوع 1

در نوع اول اختلال دو قطبی افراد قبل یا بعد افسردگی خلق شیدایی شدید و مانیا داشته که در مواقعی منجر به بستری می شود.

 دو قطبی نوع 2

در نوع دوم اختلال دوقطبی فرد در کنار افسردگی دوره های کوتاه هایپومینیا که در ادامه توضیح داده شده است را تجربه می کنند و معمولا نیاز به بستری نیست.

 اختلال خلق ادورای یا سیکلوتایمی (Cyclothymic)

این نوع بیماری دو قطبی شامل دوره های افسردگی و شیدایی است که در بزرگسالان حداقبل 2 سال و در کودکان و نوجوانان حداقل یک سال ادامه دارد، اما علائم آن به شدت نوع 1 و 2 نیست.

حتما بخوانید: افسردگی پس از زایمان

 

 

نشانه های افسردگی در دو قطبی

افسردگی در بیماری دو قطبی معمولا حدود دو هفته بوده و حداقل 5 مورد از علائم و نشانه های زیر را به همراه دارد که این ملاک ها با علائم افسردگی اساسی یکی بوده و در این دوره آدم افسرده در اکثر ساعت های روز خلق پایین را تجربه می کند.

 خلق پایین و ناراحتی

 عدم لذت و علاقه در فرد

 بی علاقگی نسبت به کارهای قبل

 خستگی

 بی خوابی یا پر خوابی

 کم اشتهایی یا پر اشتهایی

 افزایش یا کاهش وزن

 اختلال در تمرکز و حافظه

 کندی روانی حرکتی

 احساس گناه با بی ارزشی

 افکار خودکشی

برخی افراد دو قطبی به دلیل تغییر مداوک عاطفه و هیجان عصبی و نا امید شده و به فکر خودکشی می افتند بنابراین در صورت بروز این علائم باید به روانشناس و مشاوره مراجعه کرد.

حتما بخوانید: دلایل خودکشی افراد

نشانه های مانیک در دو قطبی

در دوره مانیا یا شیدایی بیماری دو قطبی فرد حدود 1 هفته، حداقل 3 مورد از علائم زیر را تجربه کرده که گاهی منجر به بستری در بیمارستان می شود. برخی افراد هم درگیر هایپومیانیا بوده که در آن حداقل سه مورد از موارد زیر حداکثر 4 روز وجود دارد اما شدت آن بسیار کمتر از مانیک می باشد.

 حالت سرخوشی و افزایش غیر طبیعی خلق

 خلق تحریک پذیر و گاهی همراه با خشم

 افزایش نا به هنجار انرژی

 عزت نفس بالا و بزرگنمایی افراطی

 خواب کم یا بی خوابی

 پر حرفی یا حرف زدن بلند با سرعت زیاد

 حواس پرتی

 انجام فعالیت های زیاد در روز یا برنامه ریزی برای فعالیت های زیاد

 انجام کار های پر خطر مانند رابطه جنسی زیاد، ولخرجی یا سرمایه گذاری اشتباه

 تغییر سریع افکار و تصمیم ها

حتما بخوانید: اعتیاد به رابطه جنسی

علت اختلال دو قطبی

پژوهشگران همچنان به دلیل و علت دقیقی برای بروز این اختلال نرسیده و بیان کرده که محیط و ژنتیک فرد هر دو دخیل هستند اما ابتلا به دوقطبی در اعضای خانواده و فامیل، تجربه تروما و استرس زیاد، سوءمصرف مواد یا الکل و مشکلات خاص در سلامتی امکان ابتلا به این بیماری را افزایش می دهد.

این اختلال تقریبا در زنان و مردان برابر بوده اما زنان دوره های بیشتر و سریع تری را تجربه می کنند و دوره طولانی تر افسردگی را نسبت به مردان گزارش می دهند. معمولا اختلال دو قطبی در زنان دیرتر به وجود آمده و از نوع دوم می باشد.

اختلال دو قطبی در کودکی بسیار نادر است اما وجود داشته و علائم آن مانند علائم بزرگسالان است، کودک دو قطبی نوسان خلق را تجربه کرده که معمولا به روابط و تحصیل او آسیب می زند، در مواقعی این اختلال در کودکان تبدیل به رفتار خودتخریبی می شود.

حتما بخوانید: تربیت فرزدان

درمان اختلال دو قطبی

اختلال دو قطبی مانند بسیاری اختلالات روانی دیگر قابل کنترل بوده اما درمان قطعی نمی شود، بسیاری افراد دو قطبی در طول عمر خود تغییر خلق ناگهانی دارند. حتی اگر زمانی را به صورت عادی و نرمال بگذرانند هیچ تضمینی بر عدم بروز علائم دوقطبی نیست.

درمان و کنترل دو قطبی از راه دارو و یا رفتاردرمانی طولانی مدت است که حتما باید تحت نظر پزشک و روانشناس صورت گیرد. معروف ترین درمان دارویی بیماری دوقطبی قرص لیتیوم بوده که منجر به تثبیت خلق و خو شده اما عوارض زیادی به همراه دارد.

قرص های افسردگی برای کاهش دوره های افسردگی مناسب بوده اما در مواقعی منجر به تسریع دوره های شیدایی می شوند. برای درمان دوقطبی کودکان معمولا دارو و خانواده درمانی پیشنهاد می شود.

مشکلات شغلی و ارتباطی هم منجر به بروز دو قطبی شده و هم از عوارض این بیماری هستند بنابراین رواندرمانی و مراجعه به مشاور و روانشناس می تواند در کنترل و بهبود علائم دو قطبی تاثیر گذار باشد.

به تازگی محققان آزمایش خونی را درست کرده اند که با شناسایی نشانگرهای زیستی خون برای اختلالات اعصاب و روان قادر به تشخیص تفاوت اختلال دوقطبی از افسردگی است. این آزمایش خون به تشخیص و درمان اختلال کمک کرده و سرعت می بخشد. این آزمایش همچنین به پیش بینی ابتلا به اختلال افسردگی و دوقطبی در آینده نیز می پردازند.

 کلام آخر

در هر صورت برای تشخیص این اختلال و بیماری باید به روانشناس و روانپزشک مراجعه کرده تا در صورت ابتلا درمان مناسب را برای شما تجویز کند، زیرا افراد در بسیاری مواقع در شرایط مختلف دچار تغییر خلق ناگهانی شده و این مسئله لزوما به معنی اختلال شخصیت دوقطبی نیست.

در ادامه بخوانید: درمان اختلال دوقطبی

 

 در مطالعه‌ای جدید، دو الگو از علائم نشان داده شده است که می‌تواند برای پیش‌بینی گسترش اختلال دوقطبی در افراد جوان استفاده شود.تجزیه و تحلیلِ انجام شده نشان از چند عامل خطر برای اختلال دوقطبی داشت که در مطالعات قبلی شناسایی شده بودند. مثل آسیب‌های سر، قرار گرفتن در معرض داروها، سوءاستفاده جنسی یا فیزیکی، استرس و غیره.  

 

 

سوالات متداول

1- ✔️ اختلال دو قطبی چیست؟

✔️ اختلال دو قطبی در دسته اختلالات خلقی قرار گرفته که فرد دچار نوسان خلقی می شود که در متن توضیح کامل ان مطرح شده است.

2- ✔️ انواع اختلال دو قطبی چیست؟

✔️ اختلال دو قطبی دو نوع اصلی و یک نوع دائمی داشته که در آن حالت افسردگی و مانیک رخ داده که در متن مقاله شرح داده شده است.

3- ✔️ علت اختلال دو قطبی چیست؟

✔️ پژوهشگران همچنان به دلیل و علت دقیقی برای بروز این اختلال نرسیده و بیان کرده که محیط و ژنتیک فرد هر دو دخیل هستند که در متن مقاله توضیح آن ارائه شده است.