سوگواری و غم از دست دادن اتفاقی جهانی است که روزانه افراد بسیاری آن را به دلایل مختلف مثل مرگ فردی عزیز، از دست دادن شغل و یا تمام شدن یک رابطه تجربه می کنند. سوگواری فرایندی است که همه انسان ها دست کم یک بار آن را تجربه می کنند.
سوگواری تجربه شخصی بوده و از فردی به فرد دیگر متفاوت است اما در اکثر افراد مراحلی داشته که در زمان سوگواری معمولا فرد آن را به طور متفاوت از دیگری اما مرحله ای تجربه می کند. در این مقاله به تعریف سوگواری، مراحل آن و تفاوت افراد در تجربه کردن این فرایند پرداخته شده است.
سوگواری چیست
همانطور که ذکر شد سوگواری امری جهانی است که بر اثر از دست دادن شغل ، رابطه یا مرگ فردی رخ داده و فرایند آن زمان و برنامه مشخصی ندارد. یعنی برخی در زمان کوتاه و برخی دیگر در زمان بیشتری سوگواری می کنند. همچنین افراد با توجه به شخصیت، فرهنگ، واقعه رخ داده و اهمیت موضوع از دست رفته با شدت و رفتاری متفاوت به این عمل می پردازند.
برای مثال برخی گریه کرده، برخی دیگر خشمگین شده و یا احساس پوچی می کنند. هیچ یک از این علائم غیر طبیعی نبوده اما در صورتی که زمان بروز نشانه ها طولانی شده و یا فرد در هر یک از مراحل تثبیت شود، نیاز به درمان و مراجعه به روان درمانگر متخصص می باشد.
در سال 1969 فردی به نام الیزابت کوبلر راس در کتابی به نام در باب مرگ و مردن ، 5 مرحله برای سوگواری بیان کرده که حاصل سال ها تحقیق و مشاهده روی افراد سوگوار بوده است. این مراحل در ابتدا برای افرادی که فرد عزیزی را از دست داده اند بوده اما در آینده به انواع دیگر سوگواری نیز تعمیم یافته است.این مراحل معروف ترین مدل سوگواری است اما مدل های دیگری که شامل 7 مرحله و یا دو مرحله هستند نیز وجود دارد.
مراحل سوگواری
همانطور که ذکر شد مراحل سوگواری ناشی از شکست عشقی، مرگ فردی عزیز و یا از دست دادن شغل در اکثر افراد شامل 5 مرحله می باشد، اما از فردی به فرد دیگر متفاوت بوده و گاهی افراد مرحله ای را در زمان کوتاه تری نسبت به دیگری و یا در زمان طولانی تری طی می کنند. در برخی دیگر این مراحل ترتیب متفاوت داشته و یا مرحله ای رخ نمی دهد. در این جا مراحل سوگواری را مشاهده می کنید.
1مرحله انکار در سوگواری
غم و اندوه و از دست دادن فردی عزیز بسیار دردناک است و رو به رو شدن با این غم به طور ناگهانی فشار زیادی را به فرد وارد می کند، بنابراین انکار کردن که یکی از انواع مکانیزم دفاعی است به فرد زمان داده تا خبر و اتفاق رخ داده را هضم کرده و فرایند آن را طی کند.
زمانی که فرد در مرحله انکار سوگواری بوده از دست دادن فرد و یا شغل خود را باور نکرده و بنابراین احساسات شدید ناراحتی و غم را بروز نمی دهد. برای مثال فردی که طلاق گرفته است هنگام چیدن میز غذاخوری ظرف فرد از دست رفته را نیز بر روی میز قرار می دهد و یا هنگام از دست دادن شغل مورد نظر فرد تصور کرده که فردا از شرکت به او زنگ زده و تقاضای بازگشت او را می کنند.
2مرحله خشم در سوگواری
معمولا زمانی که فرد سوگوار از مرحله انکار خارج شده وارد خشم به عنوان یک نقاب برای پوشاندن احساسات و هیجانات خود می شود. این عصبانیت در مواقع بسیاری به فرد از دست رفته، رئیس سابق و یا فردی که وی را ترک کرده هدایت می شود.
در حالی که مغز شما می داند فرد مورد هدف عصبانیت مقصر نیست اما کنترل خشم و جلوگیری از آن دشوار است. برای مثال شما فرد فوت شده را به دلیل عدم مراقبت از خود مقصر می دانید. این مرحله را همه افراد تجربه نمی کنند و برخی نیز در آن ماندگار می شوند.
3مرحله چانه زنی در سوگواری
در طول دوره سوگواری ممکن است احساس درماندگی و آسیب پذیری کرده و غیر معمول نیست اگر به دنبال روش هایی برای در دست گرفتن کنترل اتفاقات و یا تغییر نتیجه یک رویداد باشید. در این مرحله معمولا افراد به افکاری مانند اگر من زمان بیشتری صرف می کردم او مرا ترک نمی کرد و یا اگر من در تعطیلات بیشتری کار می کردم اخراج نمی شدم، فکر می کنند.
در این مرحله نیز گاهی افراد مذهبی با خدای خود قول و قرار گذاشته و درخواست از دست رفتن این غم و اندوه و یا بازگشت فرد یا شغل را می کنند.
4مرحله افسردگی در سوگواری
در حالی که مرحله خشم و چانه زنی بسیار پر انرژی است، محله افسردگی بسیار آرام و بی انرژی می باشد. در مراحل قبلی شما به دنبال فرار از احساسات غم و اندوه و درد همراه با آن بودید اما در این مرحله علائم افسردگی مثل عدم لذت از کار های روزانه، خلق پایین و یا گوشه گیری را تجربه کرده و غم خود را در آغوش می گیرید.
معمولا مرحله افسردگی نیز پس از مدتی در صورت عدم جلوگیری از بروز غم و اندوه از بین می رود اما در برخی موارد تبدیل به اختلال شده و فرد باید برای درمان افسردگی خود اقدام کند.
5مرحله پذیرش در سوگواری
مرحله آخر که پذیرش نام دارد لزوما به معنی شاد بودن و از دست رفتن غم و اندوه نبوده بلکه به معنی پذیرفتن اتفاق رخ داده و ادامه دادن به زندگی است. برای مثال فرد می پذیرد که شکست عشقی تجربه بوده و همچنان راه به روی او باز است.
مدل هفت مرحله ای سوگواری
همانطور که ذکر شد مدل های دیگری نیز برای سوگواری وجود داشته که یکی از آن ها هفت مرحله است و در این جا مراحل آن را مشاهده می کنید.
۱مرحله شوک و انکار : مرحله ناباوری و بی حسی
۲مرحله احساس درد و گناه : امکان احساس گناه به دلیل عدم انجام برخی اقدامات برای شرایط از دست رفته
۳مرحله خشم و چانه زنی : احساس خشم نسبت به خود و اطرافیان و چانه زدن برای بازگشت و ایجاد شرایط قبلی
۴مرحله افسردگی : تمایل به گوشه گیری، تنهایی و احساس غم و اندوه فراوان
۵مرحله چرخش به سمت روحیه بهتر : از بین رفتن خشم و اندوه شدید و احساس آرامش بیشتر
۶مرحله بازسازی خود و زندگی : تصمیم گیری و اقدام به بهبود شرایط خود و حرکت رو به جلو
۷مرحله پذیرش و امیدواری : پذیرفتن واقعه رخ داده و امیدواری برای بهبود شرایط و زندگی
کلام اخر
سوگواری و فرایند آن بسیار دردناک اما طبیعی است بنابراین باید به خود زمان داده و مراحل را بدون جلوگیری و مقاومت در برابر آن طی کرد. زیرا در صورت جلوگیری از بروز احساسات فرایند سوگواری طولانی تر شده و نیاز به درمان و مراجعه به متخصص روانشناس پیدا می کنید.
سوالات متداول
1- ✔️ سوگواری چیست؟
✔️ سوگواری و غم از دست دادن اتفاقی جهانی است که روزانه افراد بسیاری آن را به دلایل مختلف تجربه می کنند که در متن مقاله توضیحات آن شرح داده شده است.
2- ✔️ 5 مرحله سوگواری چیست؟
✔️ فردی به نام الیزابت کوبلر راس در کتابی به نام در باب مرگ و مردن ، 5 مرحله برای سوگواری بیان کرده که در متن مقاله شرح آن ارائه شده است.
3- ✔️ هفت مرحله سوگواری چیست؟
✔️ مدل های دیگری نیز برای سوگواری وجود داشته که یکی از آن ها هفت مرحله است که در متن مقاله این 7 مرحله شرح داده شده است.
