احساس گناه چیست

احساس گناه یکی از احساساتی است که همه ما انسان ها در زندگی خود حتی برای یک بار آن را تجربه نموده ایم. احساس گناه در پاره ای از موارد منجر به دوری از کارهای ناشایست می شود. اما گاهی افراد در مواجهه با این احساس ناتوان هستند و حتی نمی دانند علت احساس گناه شان چیست و برای رفع آن بایستی چه کرد.

احساس گناه در صورتی که رفع نشود ممکن است منجر به علائمی نظیر بی قراری، تشویش، تغییر اخلاق، ناراحتی و سرزنش شود. 

با توجه به اینکه احساس گناه حسی طبیعی در وجود همه ی انسان هاست و تقریبا همه ما به دنبال یافتن علت احساس گناه هستیم، طی این مقاله قصد داریم بیشتر درباره آن صحبت نماییم.

احساس گناه چیست

احساس گناه حسی درونی بوده و اغلب منجر می شود فرد خجالت زده باشد و خود را سرزنش نماید. در مورد اینکه احساس گناه حسی منفی است یا مثبت، نظریات متعددی وجود دارد. برای مثال عده ای متصور هستند اگر فردی اندکی حس گناه داشته باشد از بسیاری از رفتارهای ناهنجار اجتناب خواهد نمود و در نتیجه جامعه قانونمند تر خواهد شد.

احساس گناه ممکن است نتیجه یک رفتار ناشایست باشد، یا فرد تصور اشتباهی از رفتار خود داشته باشد. در پاره ای از موارد نیز ممکن است فرد دچار نوعی مسئولیت پذیری افراطی باشد که همواره خود را گناهکار بداند. گاهی هم این احساس گناه در کودکان دیده شده که به دلیل انجام کار اشتباه و مورد سرزنش دیگران قرار گرفتن آن را تجربه می کنند.

انواع احساس گناه را می توان به سه گروه تفکیک نمود:

1احساس گناه ناشی از گناه واکنشی:

زمانی که فرد خلاف اعتقادات شخصی اش رفتار می کند، احساس گناه ناشی از گناه واکنشی است. برای مثال گاهی احتمال دارد احساس گناه در اثر انجام کاری اشتباه باشد. یعنی اگر فردی رفتار اشتباهی مثل خیانت انجام دهد و موجب صدمه دیدن اطرافیان شود ممکن است نوعی احساس گناه بعد از خیانت و یا هر کار اشتباه دیگر داشته باشد. این نوع حس گناه را میتوان به نوعی معادل عذاب وجدان تلقی نمود.

2احساس گناه ناشی از پیش بینی گناه:

این نوع احساس گناه نیز در اثر تفکرات غیر اخلاقی ایجاد می شود. گاهی حس گناه در اثر تصورات منفی ایجاد می شود. این نوع حس گناه تنها در افکار فرد پرورش می یابد و به مرحله عمل نمی رسد. با این حال چون فرد به موضوعی فکر کرده که با اصول اخلاقی و اعتقادی وی هماهنگ نیست احساس گناه خواهد داشت.

3احساس گناه ناشی از گناه وجودی:

این نوع احساس گناه کمی پیچیده تر بوده و ممکن است در اثر بی عدالتی عمومی ایجاد شود. در پاره ای از موارد نیز احساس گناه در اثر افکار منفی و بدخواهی برای دیگران ایجاد می شود. اگرچه ممکن است شخص در عمل هیچ عمل ناشایستی انجام ندهد، باز هم ممکن است احساس گناه داشته باشد. این نوع حس گناه نیز نوعی عذاب وجدان محسوب می شود.

حتما بخوانید: تست روانشناسی افسردگی

 

 

علت احساس گناه در افراد

یافتن علت احساس گناه همیشه کار ساده ای نیست. اما عوامل فرهنگی، خانوادگی، اعتقادی، تربیتی و ... جزو موثرترین عواملی اند که موجب احساس گناه می شوند. همچنین گاهی احساس گناه از علائم افسردگی می باشد. باقی عامل احساس گناه شامل:

عامل خانواده:

انسان ها از همان دوران کودکی تحت تربیت فرزند خانواده قرار می گیرند. از این رو انسان ها با توجه به تربیت خانوادگی کارهای درست و غلط را تشخیص می دهند.

حال اگر فرد در دوران کودکی یا حتی بزرگسالی کارهایی خلاف تربیت خانوادگی انجام دهد، احساس گناه خواهد نمود. برای مثال اگر در خانواده ای کمک کردن به افراد سالخورده کار بسیار خوبی به شمار رود، اگر یکی از اعضا به هر دلایلی نتوانست به فرد سالخورده ای کمک نماید احساس گناه خواهد نمود.

عامل فرهنگ:

گاهی ممکن است رفتاری از لحاظ قانون کاملا درست باشد، اما از لحاظ فرهنگی کار مناسبی نباشد. در این صورت فرد احساس گناه خواهد نمود.

برای مثال شخص تمایل به پوشیدن لباسی داشته باشد که از لحاظ اخلاقی مشکلی ندارد اما بسته به فرهنگ مردم منطقه لباس مناسبی به شمار نمی رود. در اینصورت فرد با پوشیدن آن نوعی احساس گناه خواهد داشت.

عامل آموزه های دینی:

آموزه های دینی و اعتقادات مذهبی شخص نیز گاهی علت احساس گناه می باشند. برای مثال تصور کنید فردی بسیار مذهبی است و تمامی واجبات دینی و حتی مستحبات را نیز انجام میدهد. حال اگر به هر دلیلی نتواند برای مدتی یکی از آنها را انجام دهد احساس گناه خواهد کرد.

عامل جامعه:

جامعه نیز یکی از مهمترین علل ایجاد حس گناه محسوب می شود. با توجه به اینکه رفتار کردن خلاف معیارهای جامعه باعث می شود فرد احساس گناه کند، در پی جلوگیری از ایجاد این احساس بیشتر مراقب رفتار خود خواهد بود. از این رو جامعه سالم تر و قانونمندتر خواهد بود.

اگر نتوانستید علت احساس گناه خود را پیدا کنید، ممکن است نشان دهنده عدم وجود خطا باشد. در چنین مواردی گفته می شود فرد دچار مسئولیت پذیری افراطی است و بهتر است با یک روانشناس مشورت نماید.

حتما بخوانید: کودک درون

راه حل از بین بردن احساس گناه

برای از بین درمان احساس گناه در خود راه های زیادی وجود داشته و باید مراحلی را طی کرد که در این جا مشاهده می کنید.

علت یابی کنید:

اولین راهکار برای احساس گناه، یافتن علت احساس گناه است. ریشه یابی احساس گناه موجب می شود کمی بیشتر فکر کنید و ببینید این احساس در اثر رفتار ناشایست ایجاد شده و یا نوعی مسئولیت پذیری افراطی است. برای مثال اگر در مورد رفتار با یکی از دوستان احساس گناه دارید رفتار خود را بررسی کنید.

خطای خود را بپذیرید:

فکر و احساس رابطه مستقیمی با یکدیگر دارند. از این رو اگر فکر خود را اصلاح کنید بهتر خواهید بود بر احساسات منفی خود غلبه نمایید. سعی کنید احساس گناه خود را بپذیرید. زیرا انسان ممکن الخطاست و خطاهای ریز و درشت جزو جدانشدنی زندگی بشر می باشد. با قبول کردن احساس گناه راحت تر خواهید توانست آن را از بین ببرید.

اشتباه خود را بپذیرید:

پس از آن که متوجه رفتار اشتباه خود شدید، بهتر است آن را بپذیرید. فکر کردن به گذشته اوضاع را عوض نمی کند و تنها منجر به آشفتگی ذهنی می شود.

اشتباه خود را اصلاح کنید:

اگرچه گذشته غیرقابل تغییر است، اما آینده را میتوان ساخت. اشتباهاتی که انجام داده اید را اصلاح کنید. اگر به علت رفتار اشتباهی دوستتان از شما دلخور شده است، رفتار خود را بررسی کنید و سعی کنید دیگر آن را انجام ندهید، زیرا تکرار مجدد آن رفتار موجب خراب شدن روابط دوستانه تان خواهد شد.

از اشتباهات خود عبرت بگیرید:

احساس گناه موجب می شود فرد همواره بخاطر داشته باشد که یک رفتار ناشایست می تواند موجب ناراحتی و دلخوری شود. از این رو بهتر است رفتارهای خود را اصلاح نموده و سعی کنید آنها را تکرار نکنید.

در ادامه بخوانید: خود کم بینی چیست

 

 

سوالات متداول

1- ✔️ احساس گناه چیست؟

✔️ احساس گناه حسی درونی بوده و اغلب منجر می شود فرد خجالت زده باشد و خود را سرزنش نماید که در متن مقاله شرح داده شده است.

2- ✔️ علت احساس گناه در افراد چیست؟

✔️ یافتن علت احساس گناه همیشه کار ساده ای نیست. اما عوامل فرهنگی، خانوادگی، اعتقادی، تربیتی و ... جزو موثرترین عواملی اند که در متن مقاله شرح داده شده اند.

3- ✔️ راه حل از بین بردن احساس گناه چیست؟

✔️ برای از بین درمان احساس گناه در خود راه های زیادی وجود داشته و باید مراحلی را طی کرد که در متن مقاله مطرح شده است.