در قرن های گذشته مردم به اشتباه تصور داشتند اهریمن یا نیروهایی ماورایی و منفی در افراد مبتلا به اختلالات روانی حلول نموده است. در نتیجه به طور معمول با بیماران روانی برخورد مناسبی صورت نمی گرفت. با گذر زمان و پیشرفت علم در دوران رنسانس دیدگاه افراد در ارتباط با بیمار روانی روانی تغییر یافت.
سپس در قرن هجدهم و با پیشرفت علم و دانش نظریه های جدیدی جایگزین تفکرات قبلی شدند و دیدگاه افراد نسبت به بیمار روانی بهتر شد. با این حال هنوز هم گاهی ممکن است به کار بردن لفظ بیمار روانی برای توصیف شخصی، توهین آمیز محسوب شود. از این رو در این مقاله در مورد بیمار روانی، معیارهای تشخیص بیماران روانی و انواع بیماران روانی صحبت خواهیم نمود.
بیمار روانی کیست
بیماری روانی نوعی الگوی رفتاری یا ذهنی می باشد که موجب ناراحتی یا اختلال قابل توجهی در عملکرد شخصی می شود. چنین ویژگی هایی ممکن است مداوم، عود کننده و متناوب باشند یا به صورت یک رفتار دائمی رخ دهند. بیماری ها و اختلالات روانی ممکن است توسط یک متخصص بهداشت روانی، روانشناس بالینی یا روان پزشک تشخیص داده شود.
البته شاید این روزها کلمات سندرم، اختلال و بیماری روانی را به وفور شنیده باشید، اما از تفاوت آنها آگاه نباشید. ریشه کلمه سندروم به زبان یونانی برمیگردد و معنی آن با هم دویدن میباشد. در زبان فارسی سندرم همان نشانه های طبی یک بیماری یا حالتی غیر عادی است. بیماری پاسخ پاتو فیزیولوژیک بدن نسبت به عوامل داخلی یا خارجی است. اختلال مشکلات ناشی از بیماری است. برای مثال اختلالات اضطراب نوعی اختلال ناشی از یک بیماری روانشناختی است. از این رو بیماری روانی نباید با سندروم یا اختلال اشتباه گرفته شود.
بیمار روانی نیز کسی است که مبتلا به یک بیماری روانی است. بیمار روانی نشانه ها و الگوی مشخصی دارد. این الگوها به گونه ای هستند که فرد بیمار از افرادی که صرفا آسیب روانی دیده اند متمایز می شود. از آنجایی که بیمار روانی به علت بیماری و رفتار خود، شرایط ویژه ای دارد ممکن است در زندگی روزمره با مشکلات زیادی مواجه شود.
معیارهای تشخیص بیمار روانی
بیماری های روانی انواع گوناگونی دارند. افسردگی، پارانوئید، دوقطبی، اسکیزوفرنی رایج ترین انواع بیماری های روانی هستند که افراد زیادی در سراسر جهان از آنها رنج می برند. با پیشرفت علم و تکنولوژی راه های متنوعی برای تشخیص بیماری های جسمی وجود دارد. به طوری که برای تشخیص بیماری های جسمی میتوان از آزمایش های پاتولوژی، سونوگرافی و سایر روش های تصویربرداری استفاده نمود.
بر خلاف بیماری های جسمی، هیچ روش قطعی برای تشخیص بیماری های روانی وجود ندارد. از این رو تنها معیار تشخیص بیمار روانی، کمک گرفتن از روانپزشک و انجام تست های ویژه می باشد. در این جا برخی معیار های تشخیص بیمار روانی نام برده شده است.
نگرانی مداوم:
نگرانی بیش از حد نشانگر آن است که احتمالا در حال دست و پنجه نرم کردن با نوعی بیماری روانی هستید. البته نگرانی در مورد برخی مسائل طبیعی است. اما اگر نگرانی بیش از حد و بدون دلیل باشد، ممکن است نشان دهنده مشکلی جدی باشد.
احساس ناراحتی مداوم:
ناراحتی و اندوه احساسی است که همه ما در طول زندگی بارها آن را تجربه نموده ایم. با این حال اگر شما هر روز و بدون داشتن علت خاصی احساس ناراحتی دارید، ممکن است نشان دهنده یک بیماری روانی باشد.
عدم تمرکز:
همه ی ما برای انجام دادن کارها نیاز به تمرکز داریم. با این حال ممکن است گاهی به علل مختلف تمرکز خود را از دست دهیم. کاهش تمرکز در شرایط خاص نسبتا طبیعی است. اما اگر فردی برای مدتی طولانی دچار مشکلات تمرکز شود، احتمالا از یک بیماری روانی رنج میبرد.
نوسانات خلقی:
نوسانات خلقی از بارزترین علائم و معیارهای تشخیص بیماری های روانی محسوب می شود. اگرچه احتمالا گاهی عده ای دچار نوسانات خلقی میشوند، با این حال نوسانات خلقی مکرر و پرخاشگری از علائم بیماری روانی جدی هستند.
کناره گیری از دوستان و اجتماع:
یک بیمار روانی به علت تغییرات الگوی رفتاری تمایل به کناره گیری از اجتماعات را دارد. بنابراین اگر قبلا در اجتماعات حضور فعالی داشتید اما اکنون همواره تمایل به تنهایی دارید و از حضور در اجتماعات و حتی جمع دوستانه اجتناب می کنید، ممکن است زنگ خطری برای ابتلا به بیماری روانی باشد.
با توجه به معیارهای فوق افرادی که علائمی مثل مشکل در تمرکز، کمبود انرژی یا خستگی، احساس اضطراب مداوم، نگرانی، ترس، تغییر در خلق و خو، احساس بی ارزشی، تحریک پذیری و ناامیدی دارند یا بارها در رابطه با خودکشی فکر کرده اند بیشتر در معرض ابتلا به بیماری روانی قرار دارند و بهتر است به روانپزشک مراجعه کنند.
برای تشخیص بیماری روانی، نخست وضعیت سلامتی سوابق بیماری فرد مورد بررسی دقیق قرار میگیرد. در مرحله بعد ارزیابی سلامت روان انجام می شود. اغلب برای ارزیابی سلامت روان پزشک پرسش هایی در رابطه با افکار، رفتار، گفتار و احساسات میپرسد. برای اطمینان از نتایج ارزیابی سلامت روان ممکن است خواسته شود پرسشنامه های مخصوصی را مطالعه و پر کنید. سپس پاسخ های شما مورد ارزیابی دقیق قرار میگیرند تا بیماری یا اختلال روانی تشخیص داده شود.
انواع بیماران روانی
بیماری های روانی به 15 دسته کلی تقسیم می شوند. انواع بیماری های روانی عبارتند از:
اختلالات تکوین عصبی:
بیماران مبتلا به اختلالات تکوین عصبی اغلب در دوران کودکی و حتی بزرگسالی قابل تشخیص اند. بیماران کم توان ذهنی، افراد مبتلا به اوتیسم، بیش فعالی- کمبود توجه در حقیقت از نوعی اختلال تکوین عصبی رنج می برند.
اختلال دوقطبی:
بیماران دو قطبی به طور مکرر حالاتی بین سرخوشی ( شیدایی و نیمه شیدایی ) و افسردگی را تجربه میکنند..
اختلال اضطراب:
بیماران مبتلا به اختلال اضطراب، ترس بیش از حد و نگرانی شدید دارند. بیماران مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر، آگورافوبیا، اختلال اضطراب اجتماعی، فوبیاهای خاص، پانیک، اختلال اضطراب جدایی در حقیقت از اختلال اضطراب رنج می برند.
اختلالات مربوط به استرس:
بیماران مبتلا اختلال استرس حاد، اختلال سازگاری، اختلال استرس پس از سانحه و اختلال دلبستگی از اختلالات استرس رنج می برند.
اختلالات روان تنی:
اغلب بیمارانی که از این نوع بیماری روانی رنج می برند، علایم جسمی نیز دارند که دلیل مشخصی ندارند. افراد مبتلا به اختلال علائم جسمانی، اختلال اضطراب بیماری، اختلال تبدیلی و اختلال ساختگی در حقیقت مبتلا به اختلالات روان تنی هستند.
اختلالات تغذیه ای:
بیماران مبتلا به اختلالات تغذیه ای نگرانی دچار تغییرات شدید الگوی تغذیه می شوند و ممکن است بی اشتهایی عصبی، پراشتهایی عصبی، اختلال نشخوار، اختلال پایکا و اختلال پرخوری افراطی را تجربه کنند.
اختلال خواب:
بیماران مبتلا به اختلالات خواب دچار آشفتگی در الگوی خواب می شوند و ممکن است نارکولپسی، اختلال بی خوابی، اختلال پرخوابی، اختلال خواب مرتبط با تنفس، سندرم پای بیقرار، پاراسومنیا را تجربه کنند.
اختلال ایذایی:
افراد مبتلا این نوع اختلال در کنترل احساسات خود ناتوان اند. جنون دزدی، جنون آتش افروزی، اختلال انفجاری متناوب، اختلال سلوک، اختلال نافرمانی مقابله جویانه رایج ترین انواع اختلال ایذایی اند.
اختلالات افسردگی:
اختلال افسردگی نوعی بیماری روانی است که طی آن فرد انگیزه خود را از دست میدهد.
اختلالات مرتبط با مصرف مواد مخدر:
افراد مبتلا به سوء مصرف مواد مخدر ممکن است علائمی مثل توهم، هذیان، مسمومیت، تغییر در خلق و خو، اضطراب و جنون را داشته باشند.
اختلالات عصب شناختی:
بیماران مبتلا به اختلالات عصب شناختی نوعی نقص در عملکرد شناختی دارند.
اسکیزوفرنی:
اسکیزوفرنی جزو شایع ترین بیماری های روانی محسوب میگردد و بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی علائمی مثل هذیان، توخا، کلام آشفته و رفتار جنون آمیز را تجربه میکنند.
اختلالات وسواسی- جبری:
این نوع بیماری روانی انواع متفاوتی دارد و بیماران مبتلا به آن ممکن است دچار اختلال وسواس فکری، اختلال خود زشت انگاری، اختلال احتکار، اختلال کندن مو یا اختلال کندن پوست شوند.
اختلال شخصیتی:
بیماران مبتلا به اختلالات شخصیتی ممکن است علائم متفاوتی داشته باشند. اختلال شخصیت ضد اجتماعی، اختلال شخصیت دوری گزین یا اجتنابی، اختلال شخصیت مرزی، اختلال شخصیت وابسته، اختلال شخصیت نمایشی، اختلال شخصیت خودشیفته شایع ترین انواع اختلالات شخصیتی اند.
نحوه برخورد با بیمار روانی
از آنجایی که بیشتر افراد اطلاعات درست و جامعی در مورد بیماری های روانی ندارند، اغلب با یک بیمار روانی برخورد مناسبی صورت نمیگیرد. نحوه برخورد با بیمار روانی تاثیر مهمی در آرامش خاطر وی و تسریع روند درمان دارد.
اولین نکته در نحوه برخورد با بیماران روانی، داشتن صبر و شکیبایی است. توصیه میکنیم تا حد امکان از عصبانی شدن هنگام حرف زدن با بیمار روانی خودداری کنید.
هنگام بحث و گفتگو با یک بیمار روانی، زمینه را برای سخن گفتن وی آماده کنید. هرچه یک بیمار روانی بتواند آزادانه تر و صمیمانه تر صحبت کند احساس راحتی و آرامش بیشتری خواهد داشت.
بیماران روانی نیز مثل سایر افراد از مورد تمسخر قرار گرفتن، مورد ترحم واقع شدن و ... بیزارند. از این رو از تمسخر یا ترحم کردن به این افراد بپرهیزید.
در صحبت با این بیماران عجولانه رفتار نکنید. بلکه سعی کنید کم کم اعتماد بیمار را جلب کنید تا موجب واکنش منفی وی نشوید و میزان صمیمیتتان نیز افزایش یابد.
در پایان سعی کنید همواره متانت و شکیبایی خود را حفظ نموده و از به کار بردن لفظ بیمار روانی برای تحقیر و تمسخر یا انگ زدن بپرهیزید.
سوالات متداول
1- ✔️ بیمار روانی کیست؟
✔️ بیمار روانی کسی است که مبتلا به یک نوع از بیماری های روانی است که در متن مقاله به طور کامل توضیح داده شده است.
2- ✔️ معیارهای تشخیص بیمار روانی چیست؟
✔️ بر خلاف بیماری های جسمی، هیچ روش قطعی برای تشخیص بیماری های روانی وجود ندارد گه در متن مقاله شرح داده شده است.
3- ✔️ انواع بیماران روانی شامل چیست؟
✔️ بیماری های روانی به 15 دسته کلی از جمله اختلالات خلقی، اضطراب و غیره تقسیم می شوند که در متن مقاله شرح داده شده است.
پاسخ مشاور: خیر
