تعریف اصلی که در خصوص ناباروری وجود دارد بسیار مهم است. در کل در یک بیان ساده مشخص می شود که ناباروری یعنی شخص نمی توان صاحب فرزند شود. حال عقیم بودن در بین زنان و مردان علائم و نشانه های مختلفی دارد. برخی از نشانه ها مشخص و برخی پنهان هستند. البته ما تعریف درست و علمی ناباروری را بررسی خواهیم کرد.
اما نکته ای که شاید بهتر است در مقدمه گفته شود اینکه علت ناباروری باید مشخص شود تا راه های درمان به درستی انتخاب شود در غیر این صورت اثربخش نخواهد بود و مشکلساز می شود.
ناباروری چیست
سوال اینجاست که ناباروری چیست و چه زمانی گفته می شود که شخص یا اشخاص عقیم هستند. طبق تعریفی که از سوی پزشک در خصوص ناباروری وجود دارد: اگر زوج پس از 12 ماه رابطه جنسی محافظت نشده، نتوانند پروسه باروری را به سرانجام برسانند یعنی یکی از آنها و شاید هر دو عقیم هستند. در واقع زن و مرد پس از یک سال تلاش قادر به باردار شدن نیستند.
اینطور که آمارها نشان می دهد در حدود 15 درصد از زوجین با این مشکل روبرو هستند. هرچه سن زن بالاتر باشد امکان عقیم شدن در او بیشتر خواهد شد و معمولاً بهتر است که سن زوجین برای برنامه ریزی برای بارداری ارزیابی شود. البته که دلایل مختلفی سبب بروز این مشکل می شود اما شاید بسیاری از افراد به صورت ارثی و یا شرایط خاص نتوانند باردار شوند. مثلاً درگیر بیماری خاصی باشند و یا در ناحیه رحم و تخمدان موقعیت درستی برای تشکیل جنین ایجاد نشود.
اینکه ناباروری درمان دارد یا خیر به عوامل مختلفی بستگی دارد اما شاید سن یکی از مهمترین مواردی باشد که باید زن و مرد به آن توجه کنند. از یاد نبرید که به طور کلی زن باید از نظر رحم و تخمدان در شرایط خاصی قرار بگیرد و این موضوع روی کیفیت باروری او تاثیر زیادی می گذارد. اینطور که مشخص است در سال های اخیر مشکلات مربوط به بچه دار شدن به حداقل رسیده است.
علائم ناباروری در زنان
در خصوص علائم ناباروری زنان یک سری موارد از سوی سازمان پزشکی مورد تایید قرار گرفته است که با هم بررسی می کنیم:
قاعدگی نامنظم:
پریود نامنظم به معنی عقیم بودن نیست! پس نگران نباشید اما آن را جدی بگیرید. بسیاری از دختران در سنین مجردی درگیر عدم نظم در قاعدگی هستند اما جدی نمی گیرند و پس از ازدواج با مشکل روبرو می شوند. طول متوسط چرخه زنان 28 روز است و تا زمانی که این چرخه ثابت باشد همه چیز طبیعی است. اما گاه دیده می شود که چرخه قاعدگی زنان بسیار عجیب غریب است به طوری که نمی توان نظم درستی برای آن مثال زد. این موضوع سبب می شود که مسائل هورمونی یا سندرم تخمدان در آنها وجود داشته باشد و که هر دو مورد مربوط به ناباروری بوده و باید ارزیابی دقیقی صورت بگیرد.
قاعدگی دردناک و سنگین:
یکی از مواردی که بخشی از علائم ناباروری محسوب می شود، پریود دردناک است. بگذارید این موضوع را کمی بیشتر توضیح دهیم. قاعدگی حس و حال خوبی برای هیچ کس ندارد پس درد و بی حالی و ناتوانی امری عادی در قاعدگی محسوب می شود اما اگر درد شما به قدری است که زندگی شما مختل شده و کارتان به بیهوشی کشیده می شود احتمالاً باید به آندومتریوز مشکوک شوید و این موضوع را از سوی پزشک ارزیابی کنید.
عدم قاعدگی:
کسانی که یک ماه پریود نمی شوند نگران نباشند این موضوع گاه صورت می گیرد مثلاً استرس یا تمرینات سنگین و یا مصرف یک سری دارو سبب بروز این مشکل می شود. اما اگر ماه ها پریود نشدید وقت آن است که وضعیت بدن خود را بررسی کنید.
نوسان هورمون ها:
یک سری علائم دیگر وجود دارد که سبب بروز ناباروری در زنان می شود. مثلاً مشکلات پوستی و کاهش میل جنسی و همینطور رشد موهای صورت از این موارد است. کم پشت شدن موها و افزایش وزن بی دلیل از مواردی است که مربوط به هورمون ها بوده و به طور کلی مشکل ساز است و باید بررسی های دقیقی صورت بگیرد.
علائم ناباروری در مردان
در خصوص عقیم بودن مردان نشانه ها فرق دارد. به این ترتیب سعی کردیم دسته بندی درستی از نشانه های عقیم بودن در مردان در نظر بگیریم.
تغییر در میل جنسی:
یکی از مواردی که احتمالاً نشان از عقیم بودن مردان است تغییرات در قدرت جنسی است. باروری یک مرد با سلامت هورمونی او در ارتباط است. به این ترتیب اگر وضعیت هورمون او بهم بریزد احتمال عقیم بودن او وجود دارد.
درد یا تورم بیضه:
یک سری حالت های خاص وجود دارد که سبب درد یا تورم بیضه ها می شود و به طور کلی این موارد روی عقیم شدن تاثیرات زیادی می گذارد.
مشکلات نعوظ:
سطح هورمون مردانه باید دقیق و اصولی سنجیده شود و توانایی یک مرد در حفظ نعوظ در نهایت با سطح هورمونی او ارتباط زیادی دارد و هرچه هورمون او کمتر باشد در نهایت با مشکلات عقیم شدن همراه خواهد بود.
تغییر در سایز بیضه ها:
یکی از موارد مهمی که نشانه های عقیم بودن مرد است، بیضه های کوچک و سفت است. بیضه ها محل نگهداری اسپرم ها هستند و اگر سایز و شرایط مناسبی نداشته باشند احتمال مشکل در مرد وجود دارد و باید بررسی های لازم را انجام دهد.
مسائل مربوط به انزال:
اگر توانایی انزال در مرد دچار مشکل شده باشد، باید به پزشک مراجعه کند چون احتمال عقیم بودن در او وجود دارد.
مشکلات افسردگی:
آمارها نشان داده است که ناباروری به طور کلی گاه به دلیل افسردگی در مردان ایجاد می شود یعنی درگیر مشکلاتی می شوند که در نهایت نمی تواند تاثیر خوبی روی باروری آنها بگذارد و این موضوع سبب می شود که شخص در ارتباط جنسی نیز مشکلات زیادی داشته باشد. البته که مشکلات افسردگی روش های درمان خاص خود را دارند.
اعتیاد:
مصرف دخانیات نیز اگر از حد بگذرد سبب مشکلات هورمونی شده و نشانه های عدم باروری در افراد خواهد بود و این موضوع باید به دقت سنجیده شود.
علت ناباروری
بانوان معمولاً زمانی درگیر عدم باروری می شوند که با اختلالات تخمک گذاری همراه باشند. این اختلالات گاه مربوط به رحم و لوله های رحمی و همینطور اختلالات هورمونی نیز خواهد بود. در واقع یکی از دلایل مهم ایراد و اشکال در ارگان های زنانه است که سبب ناباروری می شود و در نهایت مشکلات زیادی ایجاد می کند. موضوع مهم دیگری که باید بررسی کنید، عادت ماهانه نامنظم است. البته اگر زنان درگیر پرمویی باشند نیز احتمالاً مشکلاتی در هورمون آنها وجود دارد که ریسک عدم باروری را بیشتر کرده و مشکلات خاص خود را به همراه خواهد داشت.
در خصوص علت عقیم بودن مردان، دلایل دیگری وجود دارد. مثلاً یک سری بیماری ها سبب می شود که مرد توانایی جنسی خود را از دست دهد و این موضوع به طور کلی مشکلساز می شود. برای باروری طبیعی نیاز است که رابطه جنسی منظم باشد. دقت داشته باشید که اگر مرد عمل جراحی روی بیضه های خود انجام داده باشد، بیضه نزول نکرده و بیماری واریکوسل ایجاد می شود که شایع ترین دلیل عقیم شدن در مردان محسوب می شود.
از سوی دیگر وجود اختلال در هورمون های هیپوفیز از دیگر مواردی است که می بایست به درستی سنجیده شود.
اگر رشد بیضه ها با مشکل روبرو شده باشد نیز می بایست به عقیم بودن مشکوک بود.
یک سری عفونت های مزمن صورت می گیرد که در عملکرد بیضه ها اختلال ایجاد می کند.
مصرف یک سری داروها و یا بیماری های جنسی که به مرد منتقل شده است سبب بروز ناباروری در او می شود.
بیماری های تب دار طولانی مدت روی نطفه سازی تاثیر می گذارد معمولاً اسپرم ها در داخل بیضه ها می بایست در درجه حرارت پایین تر از دمای بدن فعالیت داشته باشند و در صورتی که حرارت بالا باشد و طولانی مدت سبب از بین رفتن اسپرم می شود.
سرفه های خشک و همینطور یک سری اختلال در ریه نیز سبب ناباروری در مردان می شود.
راه های درمان ناباروری چیست
گاهی امکان درمان نا باروری برای زنان و مردان وجود داشته و روش های درمان ناباروری در زنان و مردان کمی با هم فرق دارد که بررسی می کنیم.
درمان ناباروری در زنان
-
درمان دارویی: در صورتی که شخص دیگر مشکل تخمک گذاری یا تنبلی تخمدان باشد می توان با درمان دارویی مشکل را برطرف کرد.
-
تلقیح داخل رحمی اسپرم: نام دیگر این روش IUI است. در این روش اسپرم جمع آوری شده و پس از شستشو از طریق کاتتر پلاستیکی باریک و بلند وارد دهانه رحم شده و به داخل رحم ریخته می شود.
-
لقاح خارج از رحم: روش لقاح خارج از رحم با عنوان IVF شناخته می شود و شرایط به این صورت است که تخمک ها پس از بارور شدن به رحم مادر منتقل می شوند اما این کار در آزمایشگاه صورت می گیرد.
-
میکرواینجکشن یا icsi: اگر تعداد اسپرم های سالم مرد کم باشد از این روش استفاده می شود. به طوری که اسپرم های سالم داخل تخمک ها ریخته می شوند.
-
لاپاراسکوپی: در صورتی که زن درگیر بیماری مربوط به لوله رحم یا دستگاه تناسلی باشد از این روش استفاده می شود و اندام های تناسلی بازسازی می شوند و در نهایت عمل لاپاراسکوپی صورت می گیرد.
درمان ناباروری در مردان
-
درمان دارویی: در صورتی که اسپرم های مرد کم باشد می توان از دارو برای درمان استفاده کرد.
-
مصرف آنتی بیوتیک: در صورتی که مرد درگیر عفونت باشد، می تواند از آنتی بیوتیک استفاده نماید.
-
استفاده از مکمل های اثبات شده بالینی: این مکمل ها سبب تولید اسپرم می شوند.
-
تلقیح مصنوعی: در این روش اگر تعداد اسپرم کم باشد از اسپرم های سالم به صورت کامل استفاده می شود.
-
لقاح آزمایشگاهی: این روش که با عنوان ivf شناخته می شود هم برای زنان و هم مردان مناسب است.
-
اهدای اسپرم: در صورتی که آزمایشگاه تشخیص دهد که هیچ اسپرمی وجود ندارد، اهدای اسپرم یکی از روش های مهم برای رفع مشکل عدم باروری محسوب می شود.
دقت کنید که در ابتدا باید مشخص شود که علائم ناباروری چیست و سپس علت مشخص شده و درمان آغاز شود.
سوالات متداول
1- ✔️ علائم ناباروری چیست؟
✔️ در خصوص علائم ناباروری زنان و مردان یک سری موارد از سوی سازمان پزشکی مورد تایید قرار گرفته است که در متن مقاله شرح داده شده است.
2- ✔️ علت ناباروری چیست؟
✔️ علت ناباروری زنان و مردان متفاوت بوده و نیاز به شناخت کافی و مراجعه به فرد متخصص است که در این مقاله مطرح شده است.
3- ✔️ درمان ناباروری چیست؟
✔️ گاهی امکان درمان نا باروری برای زنان و مردان وجود داشته و روش های درمان ناباروری در زنان و مردان کمی با هم فرق دارد که در متن مقاله شرح داده شده است.
پاسخ مشاور: سلام لزوما خیر باید پزشک آزمایش بگیرد.
