کودکان زیادی در مدارس هستند که علی رقم فقدان هر گونه مشکلات جسمانی یا عاطفی از دشواری های شدید یادگیری رنج می برند. گاهی اوقات چنین کودکان به عنوان بیش فعال، دارای کژکاری یادگیری مغزی، حداقل آسیب مغزی، نارسا خوان یا مبتلا به معلولیت ادراکی بر چسب می خورند. اینگونه دانش آموزان دارای اختلال یادگیری بوده، قادر به موفقیت تحصیلی نیستند در موقعیت های تحصیلی دچار درماندگی آموخته شده می شوند.
طبق تعریف انجمن ناتوانی یادگیری: ناتوانی یادگیری یعنی اختلال در یک یا چند مورد از فرایندهای روانشناختی موثر در فهمیدن یا در کاربرد زبان گفتاری یا نوشتاری که ممکن است به شکل نارسایی در گوش فرادهی، فکر کردن، حرف زدن، خواندن، نوشتن، املاء یا محاسبه های ریاضی نمود داشته باشد و شرایطی همچون ناتوانی های ادراکی، صدمه ی مغزی خفیف، اختلال خفیف مغزی، نارسا خوانی و زبان پریشی رشدی را در بر دارد. در این مقاله در مورد اختلال یادگیری مطالبی ارائه شده است.
ناتوانی یادگیری چیست
ناتوانی های یادگیری در درجه نخست نتیجه نارسایی های بینایی، شنوایی یا حرکتی، عقب ماندگی ذهنی، اختلال هیجانی یا محرومیت های محیطی، فرهنگی، یا اقتصادی نیست. دانش آموزان ناتوان یادگیری ویژگی های گوناگونی را از نظر یادگیری و رفتاری از خود نشان می دهند و در هیچ یک همه آن ها یک جا مشاهده نمی شود. در این جا برخی علائم آن ها ذکر شده است.
فقدان توجه و دقت لازم
جنب و جوش بیش از حد
توانایی های حرکتی اندک
بی ثباتی عاطفی
مشکلات ادراکی و پردازش اطلاعات
اختلال در حافظه و تفکر
رفتار نامناسب اجتماعی
دارا بودن مشکلات درسی
علت ناتوانی یادگیری
علت ناتوانی های یادگیری در اکثریت موارد مشخص نیست، با وجود این علل متعددی برای آن مطرح شده است. ازمهمترین علل آن شامل موارد زیر است.
عوامل ژنتیک (وراثت )
عوامل محیطی (آموزش مناسب، امکانات مورد نیاز، تغذیه، فشارهای والدین برای موفقیت در تحصیل)
عوامل عصب شناختی (ضربات وارده بر مغز هنگام تولد، اختلال در غلبه طرفی مغز، )
انواع ناتوانی یادگیری
سه نوع ناتوانی یادگیری برای افراد در سنین مختلف تعیین شده که هر کدام ویژگی های متفاوت و درمان خاص خود را دارند که در این جا مطرح شده است.
1ناتوانی در خواندن
افراد دارای این نوع اختلال در یادگیری ویژگی هایی از جمله اشتباه خواندن کلمات مشابه، حدس زدن کلمات با در نظر گرفتن حروف ابتدا و انتهای کلمات، آیینه خوانی یا وارونه خوانی کلمات، مشکلات شدید در هجی کردن کلمات، بی میلی و انزجار از یادگیری خواندن، نوشته ها را کلمه به کلمه می خوانند، به جای اینکه چشم هایشان را هنگام خواندن حرکت دهند، سرشان را تکان می دهند، به زحمت و با صدای کشیده و لحن یکنواخت می خوانند و افراد با اختلال در خواندن به نقطه گذاری توجه ندارند و از توجه به معنی لغت غافل هستند.
2ناتوانی در ریاضی
افراد دارای این نوع ناتوانی در یادگیری دچار مشکلات متفاوتی از جمله کودکان دچار ناتوانی ریاضیات در یادگیری و یادآوری اعداد مشکل داشته، در محاسبه کند و غیر دقیق هستند و این افراد در 4 گروه از مهارت های ریاضی دارای نقص هستند.
-
مهارت های زبانی (مهارت هایی که مربوط به درک اصطالحات ریاضی و تبدیل مسائل نوشتاری به نمادهای ریاضی است)
-
مهارت های ادراکی (توانایی شناسایی و درک نمادها و مرتب کردن مجموعه اعداد)
-
مهارت های ریاضی (جمع، تفریق، ضرب، تقسیم و توانایی های چهار عمل اصلی)
-
مهارت های توجهی (کپی کردن صحیح اشکال و مشاهده درست نمادهای عملیاتی)
3ناتوانی در نوشتن
نوشتن پیشرفته ترین و پیچیده ترین دستاورد نظام زبان است، . در سلسله مراتب تحول زبان نیز نوشتن آخر از همه فراگرفته می شود. این سلسله مراتب به ترتیب شامل صحبت کردن، خواندن و نوشتن است. افراد دارای این نوع ناتوانی در یادگیری دچار مشکلات متفاوتی از جمله ناتوانی در نوشتن یا نارسانویسی و یا دیسگرافیا، : مهارت های نگارشی بسیار پایین تر از حد مورد انتظار با توجه به سن شخص، ظرفیت هوش و آموزشی او که با آزمون های استاندارد شده سنجیده می شود. این اختلالات در سه دسته ظاهر می شوند، دستخط، دیکته و انشا. خطا های متداول این افراد شامل:
-
کج نویسی، راست نویسی، کم رنگ نویسی، پر فشار نویسی
-
فاصله گذاری
-
نامرتب نویسی
-
قرینه نویسی
-
وارونه نویسی
-
جابه جایی حروف
-
حذف و اضافه کردن حروف
-
سرهم نویسی و جدا نویسی
مشکلات رایج در ناتوانی های یادگیری
هر یک از این اختلالات و ناتوانی در یادگیری مشکلاتی به همراه دارند که در این جا شرح داده شده است.
مشکلات ناتوانی خواندن
این افراد غالبا در کلاس های درس مشکلات رفتاری از خود نشان داده، دامنه توجه آن ها کوتاه است، مشکل در تمرکز حواس داشته، احساس ناامیدی، بی لیاقتی، کم جراتی می کنند، در خواندن شفاهی و کلامی تردید می کنند و گاهی دچار لکنت می شوند، حافظه دیداری و شنیداری آنها ضعیف است، فاقد تمیز و تشخیص کافی شنیداری هستند، محیط خانوادگی آن ها برای موفقیت در مدرسه به آن ها فشار می آورد و یا اینکه نگرش منفی افراطی به عملکرد مدرسه دارند و در ضمن معمولا آن ها رشد اجتماعی کافی نیز ندارند.
مشکلات ناتوانی در ریاضی
مشکلت افراد با تاتوانی در یادگیری ریاضی شامل اختلال در درک روابط فضایی، درک ناچیز از تصویر بدنی، اختلال در توانایی دیداری-حرکتی و دیداری-ادراکی، مشکالت زبان و خواندن، درک ضعیف از جهت و زمان، مشکل به خاطر سپاری و نقص در راهبرد های یادگیری اشاره کرد.
مشکلات ناتوانی در نوشتن
مشکلات ناتوانی در یادگیری نوشتن عدم حرکت مناسب دست، عدم هماهنگی چشم و دست، عدم رشد مهارتها و هماهنگی حرکتی و حرکت های ظریف، فقر یا نارسایی آموزشی، خطا در ادراک دیداری واژه ها، بی قراری و پر تحرکی، تاخیر در تکلم و نداشتن انگیزه کافی است.
درمان ناتوانی یادگیری
این افراد پس از تشخیص وجود اختلال یادگیری باید هر چه سریع تر برای درمان و بهبود شیوه یادگیری تلاش کنند، راه های درمان برای این افراد شامل موارد زیر است.
گرفتن کمک اضافه برای کودک، برای مثال معلم خصوصی برای ریاضی یا خواندن و نوشتن
استفاده از برخی دارو ها مثل قرص های ضد اضطراب یا افسردگی در صورت تجویز پزشک
برنامه آموزشی فردی و مدرسه مخصوص
مراجعه به روانشاس کودک و نوجوان که در این حوزه تخصص دارد، مانند گفتار درمانگر یا کاردرمانی
سوالات متداول
1- ناتوانی یادگیری چیست؟
ناتوانی یادگیری یعنی اختلال در یک یا چند مورد از فرایندهای روانشناختی موثر که در متن مقاله توضیح آن ارائه شده است.
2- علت ناتوانی یادگیری چیست؟
علت ناتوانی های یادگیری در اکثریت موارد مشخص نیست، با وجود این علل متعددی برای آن مطرح شده که در متن مقاله مطرح شده است.
3- انواع ناتوانی یادگیری چیست؟
سه نوع ناتوانی یادگیری اصلی برای افراد در سنین مختلف تعیین شده است که در متن مقاله توضیح آن ارائه شده است.
پاسخ مشاور: بله
